Sao muốn thành bãi rác?

Bộ trưởng Thăng yêu cầu Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) cách chức Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội.

 Chỉ đạo cách chức

Nội dung chỉ đạo gấp rút đưa ra chỉ sau vài giờ khi giới truyền thông loan tin Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội đề xuất mua hơn 160 toa xe cũ của Trung Quốc. 

 

Cụ thể Bộ trưởng Đinh La yêu cầu Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam thực hiện ngay những nội dung sau:

Thứ nhất, báo cáo rõ về Công văn số 1442/ĐS-VTĐM ngày 3/6/2015 của ĐSVN gửi Cục Đường sắt Côn Minh - Trung Quốc trước ngày 4/2/2016; tổ chức kiểm điểm nghiêm, làm rõ trách nhiệm của Hội đồng thành viên, Ban Lãnh đạo ĐSVN và các cán bộ liên quan thuộc ĐSVN trong việc giao cho các đơn vị đường sắt trực tiếp thương thảo, ký họp đồng và làm thủ tục mua toa xe đã qua sử dụng của Trung Quốc.

Thứ hai, cho ông Nguyễn Viết Hiệp thôi làm Người đại diện phần vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội; chỉ đạo Người đại diện phần vốn nhà nước tại Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội.

Thứ ba, đề nghị Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội cách chức Tổng Giám đốc đối với với ông Nguyễn Viết Hiệp và xử lý kỷ luật nghiêm những cán bộ có liên quan, do: trái thẩm quyền trong việc làm văn bản gửi cơ quan nhà nước: Không thực hiện đúng với chủ trương của Đảng, Nhà nước và cơ quan có liên quan về việc nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng.

Tất cả những nội dung trên phải báo cáo trước ngày 12/2/2016.

Chỉ đạo của Bộ trưởng Thăng rất thuận với mong muốn của lãnh đạo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.

Sau khi nắm được thông tin từ báo chí, ông Trần Ngọc Thành, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng Công ty đường sắt Việt Nam tỏ rõ thái độ vô cùng bức xúc về cách làm có thể được gọi là "qua mặt" của Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội.

"Tôi không cho phép mua một bánh xe cũ chứ đừng nói là một toa tàu cũ. Sẽ không có một toa tàu cũ của bất kỳ nước nào được phép chạy trên đường sắt quốc gia. Tàu phải được đóng mới, đầu tư công nghệ mới", ông Thành khẳng định.

Nói theo ông Thành, thì đơn vị này đã không hề xin ý kiến của công ty mẹ (Tổng công ty Đường sắt Việt Nam), mà gửi thẳng văn bản đề nghị tới Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) và Bộ GTVT hướng dẫn doanh nghiệp này việc mua, nhập khẩu lô toa xe chở hàng 164 chiếc chạy trên khổ đường sắt 1m đã qua sử dụng có tuổi từ 12 đến 22 năm từ Cục đường sắt Côn Minh (Trung Quốc).

Cụ thể, lô toa xe chở hàng mà công ty Đường sắt Hà Nội muốn mua bao gồm: 75 xe sản xuất từ năm 1994 (22 năm), 43 xe sản xuất từ năm 1995 (21 năm); 27 xe sản xuất từ 1997 (19 năm) và 19 toa xe sản xuất năm 2004 (12 năm).

Theo đơn vị này, từ giữa năm ngoái, công ty mẹ Đường sắt Việt Nam cũng đã có văn bản gửi Cục Đường sắt Côn Minh và giao cho hai công ty con là TNHH MTV Đường sắt Hà Nội và Công ty Cổ phần Vận tải và Thương mại đường sắt đứng ra thương thảo với đối tác và xúc tiến thủ tục hợp đồng.

Đại diện doanh nghiệp khẳng định các mặt hàng kể trên không nằm trong danh mục các loại vật tư đã qua sử dụng thuộc diện cấm nhập khẩu của Nghị định 187. Trong khi đó, Thông tư 20 mà Bộ Khoa học Công nghệ ban hành quy định điều kiện các mặt hàng cũ được nhập khẩu đã được chính cơ quan này hủy bỏ và Thông tư 23 mới thay thế văn bản này phải tới 1/7/2016 mới có hiệu lực.

Tuy nhiên, ngay tại Thông tư 23 - Quy định việc nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng của Bộ Khoa học và Công nghệ cũng quy định rõ: "Tuổi đời thiết bị nhập khẩu không được quá 10 năm tuổi".

Vì thế, có thể hiểu phản ứng của lãnh đạo ngành đường sắt là hoàn toàn đúng. "Việc nhốn nháo ở công ty con chúng tôi sẽ cho chấn chỉnh ngay bây giờ, nếu báo cáo không rõ ngọn ngành có thể sẽ bị cách chức ngay lập tức", ông Thành khẳng định.

Trao đổi thêm với Đất Việt, ông Đỗ Hoài Nam - vụ trưởng Vụ đánh giá, thẩm định và giám định công nghệ (Bộ KHCN) cho biết, đã nhận được văn bản xin ý kiến của Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội, tuy nhiên đơn vị này chưa có ý kiến gì.

Không thể sử dụng toa xe cũ

Tỏ rõ những lo ngại, TS Nguyễn Xuân Thủy cho biết, tàu hỏa chạy trên đường ray nên khác với ô tô chạy trên đường bộ. Nó đòi độ chính xác về kỹ thuật rất cao, độ dung sai giữa bánh xe và đường ray phải đảm bảo chỉ số an toàn tuyệt đối.

"Thay đổi thiết bị, nâng cấp là đúng nhưng nâng cấp bằng những thiết bị cũ thì không nên. Các toa xe được thiết kế gần như 100% là sắt, mà lại bị phơi mua, phơi nắng, như vậy thì mục nát rồi. Sửa lại cũng khó chứ chưa nói tới khả năng có thể sử dụng được. Thứ hai, Trung Quốc không quá giàu, vì thế thiết bị cũ bán đi thường là không thể khai thác được nữa. Vậy, tại sao chúng ta lại tự biến mình thành bãi chứa rác phế thải của Trung Quốc?", vị chuyên gia đặt câu hỏi.

Theo ông Thủy, nhiều đoàn tàu trật bánh cũng là do bánh của toa tàu không khít với đường ray dẫn đến trật bánh và đoàn tàu bị lật, gây thiệt hại rất lớn về người và của. Vì vậy, nếu cho nhập những toa xe quá cũ như vậy thì cần phải xem lại.

"Ngành đường sắt cũng như lãnh đạo Bộ Giao thông cần phải xem xét kỹ, không thể cho nhập toa tàu cũ vừa gây mất an toàn, lại vừa làm cho hệ thống đường sắt yếu kém thêm". Ông Thủy cũng yêu cầu, các cơ quan quản lý phải thực hiện nghiêm túc chủ trương của Chính phủ về bảo vệ môi trường, không thể biến Việt Nam thành bãi rác của thế giới.

"Chúng ta đã có rất nhiều bài học, ngay tại cảng Hải Phòng, cảng Vũng Tàu giờ vẫn lưu lại những tàn dư của những quyết định không đúng đắn. Đã có những con tàu mua về hàng mấy chục triệu đô nhưng rồi về bán sắt vụn chỉ vài chục đô. Vì vậy, không thể thấy sai mà lại mắc sai lầm thêm nữa", vị chuyên gia nhắc nhở.

Ông Thủy cho rằng, có thể hiểu, việc nhập tàu cũ vì hạn chế về kinh phí, tài chính khó khăn nhưng nếu nhập thiết bị quá cũ, sắp hết niên hạn sử dụng thì chi phí sửa chữa rất cao, hiệu quả sử dụng thấp, như vậy không những ham rẻ hóa đắt mà còn không an toàn.

Vì thế, vị chuyên gia cho rằng tốt nhất là tự đóng mới toa xe hoặc nhập toa xe mới, có như vậy mới đảm bảo hiệu quả vận chuyển ngành đường sắt cũng như đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân.

Lan Vũ

---