Hiện nay, HU Berlin là trường đại học tổng hợp lớn thứ hai tại thủ đô Berlin. Tính đến năm 2019 đã có 29 nhà khoa học được nhận giải thưởng Nobel tốt nghiệp từ HU Berlin.

Nhân dịp kỷ niệm 250 ngày sinh của nhà thám hiểm thiên tài Alexander von Humboldt, người đã có nhiều đóng góp về kinh tế và chuyên môn cho Trường đại học tổng hợp Humboldt Berlin, xin gửi tới bạn đọc bài viết về trường đại học tổng hợp nổi tiếng mang tên ông, người công dân danh dự của thủ đô Berlin, Cộng hòa liên bang Đức.

Ngày 16/08/1809 Trường đại học tổng hợp Berlin được thành lập và hoạt động theo chương trình cải cách giáo dục đại học của ông Wilhelm von Humboldt.

Lịch sử thành lập và phát triển của trường đại học tổng hợp Humbolt

Vào năm 1809, nhà văn, nhà chính trị gia giáo dục Wilhelm von Humboldt (anh trai của ông Alexander von Humboldt) đã đề xuất cải cách giáo dục đại học theo ý tưởng “thống nhất giữa học thuyết và nghiên cứu”. Đề xuất này của ông đã được vua Friedrich Wilhelm III chuẩn y.

Ngày 16/08/1809 Trường đại học tổng hợp Berlin được thành lập và hoạt động theo chương trình cải cách giáo dục đại học của ông Wilhelm von Humboldt.

Năm 1810, Trường đại học tổng hợp Berlin chính thức khai giảng và nhận đào tạo 4 ngành: luật học, y học, triết học và thần thánh học. Tham dự học kỳ đầu tiên có 256 sinh viên và 52 giảng viên.

Từ đó, trường phát triển rất nhanh và mở rộng đào tạo sinh viên thêm các chuyên ngành khoa học tự nhiên với sự đỡ đầu về kinh tế và chuyên môn của Alexander von Hulmboldt.

Từ 1828 đến 1945 trường mang tên Friedrich-Wilhelms-Universität.

Tòa nhà chính của Friedrich-Wilhelms-Universität vào năm 1900.

Với những đóng góp quan trọng của hai anh em ông Wilhelm và Alexander von Humboldt cho quá trình thành lập, hoạt động và phát triển của trường, năm 1949 Trường đại học tổng hợp Friedrich-Wilhelms-Universität được đổi tên thành Humboldt Universität zu Berlin (viết tắt là HU Berlin).

Cổng chính vào HU Berlin.

Hiện nay, HU Berlin là trường đại học tổng hợp lớn thứ hai tại thủ đô Berlin. Tính đến năm 2019 đã có 29 nhà khoa học được nhận giải thưởng Nobel tốt nghiệp từ HU Berlin.

Đáng kể trong đó là những nhà khoa học lừng danh thế giới như: Albert Einstein, Emil Fischer, Max Planck, Ludwig Feuerbach, Otto von Bismarck, Karl Liebknecht và Karl Marx etc.

Tượng bên phải cổng trường: Alexander von Humboldt.

Tượng bên trái cổng trường: Wilhelm von Humboldt.

Thời kỳ Cộng hòa dân chủ Đức (DDR)

1949 nước Đức bị phân chia thành 2 nước BRD và DDR. Humboldt Universität zu Berlin thuộc về lãnh thổ của Cộng hòa dân chủ Đức (DDR), phát triển theo hướng xã hội chủ nghĩa.

Từ 1970 đến 1990 Đại học tổng hợp Humboldt là một trong 3 trường Đại học tổng hợp lớn nhất DDR.

Trong thời gian này đã có khoảng 150.000 sinh viên được tốt nghiệp ở đây, trong số đó đó có rất nhiều sinh viên từ Việt Nam và các nước xã hội chủ nghĩa khác.

Trong thời gian này, mỗi năm bình quân 20 sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam được cử sang học tập ở Đại học tổng hợp Humboldt.

Sau khi tốt nghiệp trở về tổ quốc, với kiến thức tiếp thu được, anh chị em đã đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng trên mọi lĩnh vực chuyên môn và chính trị tại Việt Nam…

Từ năm 1990, sau khi thống nhất hai nước Đức

Để thống nhất chương trình giáo dục đại học của toàn Cộng hòa nhân dân Đức, chương trình đào tạo và cấu trúc tổ chức của trường HU Berlin cũng như các trường đại học thuộc vùng DDR cũ phải từ từ được thay đổi.

Từ 1990 đến 1993 số sinh viên theo học hằng năm tại HU Berlin khoảng 20.430.

Từ 1994 sau khi hoàn thành thay đổi cấu trúc của trường, HU Berlin có 11 khoa và rất nhiều Viện khác nhau phân bổ rải rác tại Berlin và Brandenburg.

Năm học 2004-2005 số sinh viên đã lên tới 40.828, tăng gấp đôi so với những năm vừa thống nhất nước Đức.

Theo số lượng mới nhất, hiện nay khoảng 41.630 sinh viên theo học tại HU Berlin. Tổng số cán bộ và nhân viên làm việc trong trường là 3.975, trong đó có 424 Giáo sư và 46 Phó giáo sư. Ngoài sinh viên Đức còn có sinh viên từ trên 100 nước trên thế giới theo học ở đây.

Hiện nay, Đại học tổng hợp Humboldt được xếp hạng trong những trường đại học tinh hoa trên thế giới và đứng trong TOP 5 của các trường đại học tổng hợp Cộng hòa liên bang Đức.

Phương châm giáo dục đại học của ông Wilhelm von Humboldt là “Thống nhất giữa học thuyết và nghiên cứu” được bắt đầu vào năm 1810 tại đây, đã được tất cả các trường đại học tổng hợp trên thế giới học tập và tiếp tục thực hiện.

Chính vì vậy HU Berlin được mệnh danh là "Mutter aller modernen Universitäten - Người mẹ của tất cả các trường đại học tổng hợp hiện đại".

Tòa nhà thư viện cũ, nay là khoa Luật của HU Berlin.

Alexander von Humboldt – “Ngài Columbus thứ hai” của nhân loại

Em trai ít hơn ông Wilhelm von Humbolt hai tuổi là Alexander von Humbolt, sinh ngày 14/9/1769. Hai anh em ông Wilhelm và Alexander được sinh ra từ một gia đình quý tộc với phong hàm “Nam tước”. Họ lớn lên và trưởng thành tại lâu đài Tegel in Berlin.

Lâu đài Tegel ở Berlin, nơi Alexander chào đời.

Không làm chính trị như anh trai Alexander von Humboldt là một nhà thám hiểm nghiên cứu thiên nhiên nổi tiếng thế giới.

Ông đã nhiều năm nghiên cứu về địa chất, động vật và thực vật, hóa học và khoáng sản, vật lý, khí hậu và núi lửa etc ở một số vùng của châu Phi, Châu Mỹ, châu Á và châu Âu. Sau từng giai đoạn từ 2-3 năm thám hiểm ở nước ngoài, ông trở về Đức để xử lý kết quả nghiên cứu.

Với kết qủa thu được từ mỗi đợt thám hiểm, ông đã công bố nhiều phát minh khoa học cũng như xuất bản nhiều tác phẩm tuyệt tác trên nhiều lĩnh vực nghiên cứu thiên nhiên của ông.

Từ năm 1805 đến 1839 ông đã xuất bản 34 tập sách bằng tiếng Pháp, Đức và Anh, viết về những số liệu và hình ảnh thu thập được trong qúa trình thám hiểm ở 4 châu trên thế giới.

Hai tác phẩm tuyệt tác nhất của ông là “Ansichten der Natur” và “Cosmos” đã trở thành cẩm nang cho các nhà nghiên cứu cũng như các trường đại học và viện nghiên cứu quốc gia trên toàn thế giới.

Nhân loại không thể hình dung được, cách đây trên 210 năm, Alexander von Humboldt đã nhìn thấy và báo động về nguy cơ biến đổi khí hậu của trái đất trong tương lai.

Alexander Wilhelm vào năm 1843.

Trong những khoảng thời gian ở Đức, ông đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho kế hoạch cải cách giáo dục của anh trai Wilhem, ủng hộ về kinh tế cho các đề tài nghiên cứu của sinh viên tại Trường đại học tổng hợp Berlin theo chương trình cải cách giáo dục đại học.

Thỉnh thoảng ông giảng bài cho sinh viên của nhiều trường đại học trong và ngoài nước. Theo lời mời của các nước trên thế giới, ông còn đọc nhiều báo cáo tại các viện hàn lâm khoa học ở Paris, London, Moskau, USA etc.

Tại đây, ông phân tích và đánh giá kết qủa nghiên cứu thám hiểm thiên nhiên trên các lục địa khác nhau và công bố các phát minh của mình.

Qua kết quả của những công trình khám phá thiên nhiên rất quý báu đã cống hiến cho nhân loại, ông được mệnh danh là “Ngài Columbus thứ hai” của thế giới.

Alexander von Humboldt (đứng), Goethe, Schiller và anh trai Wilhelm von Humboldt ngồi từ trái sang phải.

Ngày 24/1/1856 Alexander von Humboldt được tặng danh hiệu công dân danh dự của thủ đô Berlin.

Ông từ trần vào ngày 6/5/1859 tại Berlin. Tang lễ được diễn ra 4 ngày tại nhà thờ lớn DOM Berlin để thân nhân và nhân dân có thể đến kính viếng linh hồn “Ngài Columbus thứ hai” của nhân loại.

Mộ của Alexander von Humboldt được đặt tại công viên của lâu đài Tegel Berlin, nơi an nghỉ của dòng họ Humboldt. Mộ của ông được phong danh hiệu “Ehrengrab der Stadt Berlin” - Mộ danh dự của thành phố Berlin.

Mộ Alexander von Humboldt tại công viên lâu đài Tegel Berlin, là một điểm du lịch thu hút du khách trong và ngoài nước.

Tuần lễ hội “Festwoche der Humboldt Universität zu Berlin”

Nhân dịp 250 năm kỷ niệm ngày sinh của Alexander von Humboldt Trường đại học tổng hợp Humboldt Berlin đang khẩn trương tổ chức tuần lễ Humboldt từ 24/08 đến 30/08/2019.

Thời gian này nhà trường mở cửa đón chào du khách đến thăm trường, tìm hiểu về tiểu sử, sự đóng góp trí tuệ và công sức xây dựng trường của hai anh em ông Humboldt.

Hơn nữa nhiều công trình khoa học tuyệt tác của ông Alexander được trưng bày trong tuần lễ hội Humboldt.

Từ 28/08 đến 30/08/2019 diễn ra “Cosmos Conference” tại hội trường lớn với sự tham gia của 200 khách mời là các nhà Khoa học có tên tuổi trên thế giới…

Bài và ảnh: Đinh Tuyết Mai

Nguồn: Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam