UAV xâm nhập sân bay, ứng xử sao?

Sân bay Aalborg ở miền bắc Đan Mạch gần đây phải đóng cửa sau khi phát hiện có máy bay không người lái (UAV) xâm nhập vào vùng trời của sân bay. Đây là vụ việc mới nhất trong loạt sự cố UAV xâm nhập sân bay gần đây khiến nhiều sân bay bị gián đoạn hoạt động vì UAV.

UAV cũng được cho đã xuất hiện tại các sân bay Esbjerg, Sonderborg và Skrydstrup của Đan Mạch. Trong đó sân bay Skrydstrup, cùng với Aalborg, còn được sử dụng cho các nhiệm vụ của Không quân Hoàng gia Đan Mạch.

Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch - ông Troels Lund Poulsen nói rằng “mọi dấu hiệu đều cho thấy đây là hành động của một tác nhân chuyên nghiệp”. Ông nhấn mạnh: "Chắc chắn điều này không giống một sự trùng hợp. Nó mang tính hệ thống. Đây là điều tôi định nghĩa là một hình thức tấn công kết hợp”.

Cảnh sát vẫn đang điều tra vụ việc UAV xâm nhập sân bay. Bộ trưởng Tư pháp Đan Mạch Peter Hummelgaard cho biết ông “không loại trừ bất kỳ khả năng nào về việc ai đứng sau chuyện này”.

Một hệ thống radar di động được lắp đặt gần sân bay Copenhagen ở Đan Mạch vào tuần này để phòng thủ trước UAV. Ảnh: Steven Knap/EPA

Vấn đề lớn đối với sân bay

UAV, hay một số loại phương tiện chiến đấu trên không không người lái, đã được quân đội các nước sử dụng rộng rãi từ những năm 1970 và nay trở thành một phần của chiến tranh hiện đại, đặc biệt trong xung đột Nga-Ukraine.

Tuy nhiên, công nghệ này cũng đang phát triển nhanh chóng trên thị trường dân sự, theo ông Richard Gill - nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành công ty an ninh Drone Defence (Anh).

“UAV ngày càng dễ mua và dễ sử dụng hơn. Giá thành cũng giảm mạnh. Giờ đây, những việc mà trước kia cần tới năng lực quân sự tiên tiến thì nay có thể thực hiện bằng UAV” - ông Gill nói.

Điều đó đặt ra vấn đề thực sự cho các sân bay, vốn phải kiểm soát nghiêm ngặt không phận.

Theo tờ DW, Đan Mạch là quốc gia mới nhất đối mặt bài toán khó trong việc phát hiện và kiểm soát UAV, song điều tương tự không loại trừ với bất kỳ sân bay nào ở bất kỳ nước nào.

“Trường hợp ở Đan Mạch một lần nữa cho thấy rằng việc UAV xuất hiện sân bay sẽ dẫn đến đình chỉ hoạt động hàng không” - ông Jukka Savolainen thuộc Trung tâm Xuất sắc châu Âu về Đối phó với Đe dọa lai (Hybrid CoE) nói với DW.

Tại sao các sân bay không thể bắn hạ UAV?

Theo ông Gill, do tốc độ phát triển nhanh của công nghệ UAV, có một khoảng trễ trong luật pháp làm cho sân bay trở nên dễ bị đe dọa. Theo chuyên gia này, hiện tại các sân bay thương mại không có cơ sở pháp lý để bắn hạ UAV.

“Không phải sân bay nào cũng có hệ thống phát hiện đủ khả năng hiểu chuyện gì đang xảy ra. Vì vậy, chúng tôi thường phải dựa vào người trên mặt đất, nhân viên an ninh, hoặc nhân viên báo cáo việc quan sát thấy. Và rồi nếu bạn định bắn hạ, thì phản ứng sẽ như thế nào, ai sẽ là người nổ súng?” - ông Richard Gill, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành công ty an ninh Drone Defence (Anh), đặt vấn đề.

Thêm nữa, xử lý UAV trong môi trường sân bay đặt ra những thách thức rất khác so với khi các nước đối phó UAV trong tình huống quân sự.

Việc phát hiện UAV thông qua tần số vô tuyến, tín hiệu video, radar hoặc camera an ninh là một số biện pháp phòng ngừa mà sân bay có thể áp dụng, nhưng ngay cả khi đã phát hiện, việc ngăn chặn UAV vẫn là một thách thức.

Trong chiến tranh, UAV bị bắn rơi thường xuyên, nhưng trong môi trường dân sự thì không đơn giản như vậy.

Khác với các căn cứ không quân thuần quân sự hoặc vừa dùng cho quân sự vừa dùng cho dân sự, những sân bay thuần thương mại, đặc biệt các sân bay nhỏ không phải trung tâm quốc tế lớn, hầu như không có nhiều công cụ để xử lý vấn đề UAV xâm nhập.

“Không dễ để bắn trúng một UAV bằng đạn động năng, nên bạn phải bắn nhiều phát để đạt được xác suất trúng” - ông Jukka Savolainen thuộc Trung tâm Xuất sắc châu Âu về Đối phó với Đe dọa lai (Hybrid CoE) nói với DW.

Một điều nữa, thường thì các cơ quan an ninh dù có nghi ngờ cũng khó có thể xác định từ xa đó là UAV quân sự hay dân dụng. Thậm chí ngay cả khi có thể xác định được vẫn tồn tại những lo ngại lớn về an toàn.

“Ngay cả khi bạn bắn trúng, phần lớn các vật thể phóng ra sẽ rơi xuống sau khi được bắn. Vì vậy tôi không khuyến nghị bắn trong khu vực dân cư dày đặc, trừ khi chiếc UAV bị coi là mối đe dọa tức thì và nguy hiểm” - ông Savolainen nói thêm.

Khó đánh giá mức độ đe dọa từ xa, trong khi các sân bay lại thường nằm gần khu dân cư, việc bắn hạ UAV gần như không khả thi vì vừa tiềm ẩn nguy cơ gây thiệt hại, vừa tốn kém.

Cần chính phủ hỗ trợ

Do đó, việc tạm ngưng hoạt động - vốn là biện pháp cực đoan - thường trở thành lựa chọn đầu tiên mỗi khi UAV bị phát hiện trong khu vực sân bay.

Hiện nay trên thị trường xuất hiện ngày càng nhiều sản phẩm được phát triển nhằm ngăn chặn UAV, cả cho thương mại lẫn quân sự. Một thực tế là nâng cấp hệ thống phòng vệ cho sân bay là chuyện tốn kém và gần như chắc chắn đòi hỏi phải liên tục cập nhật. Giám đốc điều hành hãng hàng không Ryanair (Ireland) - ông Michael O'Leary cho rằng chính phủ nên chi trả cho vấn đề mà ông gọi là một “sự phiền toái”.

“Đây là vấn đề an ninh thuộc trách nhiệm của chính phủ quốc gia. Không thể bắt các sân bay tự lo liệu chuyện này” - ông O'Leary nói.

Liên minh châu Âu (EU) dường như phần nào đồng tình với nhận định đó. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen ngày 10-9 phát biểu rằng châu Âu cần “xây dựng một bức tường UAV” để hạn chế nguy cơ bị xâm nhập không phận.

Kế hoạch này, mang tên Eastern Flank Watch, là một dự án hợp tác giữa Ba Lan, Phần Lan, Estonia, Latvia và Lithuania nhằm củng cố phòng tuyến ở biên giới phía đông EU. Kế hoạch sẽ sử dụng những biện pháp tương tự các sân bay đang có, nhưng quan trọng là còn có thể bắn hạ các UAV gây nguy hiểm.

“Đây không phải là một tham vọng viển vông. Nó là nền tảng của một hệ thống phòng thủ đáng tin cậy” - bà von der Leyen nói.

Nguồn: Báo điện tử Pháp Luật TP.HCM

---