Cái giá phải trả của chiến tranh: Nền kinh tế Nga đối mặt với thập kỷ suy thoái

Chín tháng sau khi Nga xâm lược Ukraine, nền kinh tế Nga đang hoạt động tốt hơn mong đợi. Sự sụp đổ dự đoán đã tránh được và mức giảm 8-10% dự báo về GDP trong năm nay đã giảm xuống còn 3-4%. 

Một biểu tượng chữ V ủng hộ chiến tranh bên ngoài Công viên Gorky ở Mát-xcơ-va được làm từ dải băng của Thánh George và cờ Nga.Thông tấn xã Moskva

Tuy nhiên, trước chiến tranh, mức tăng trưởng 3% đã được dự đoán. Quá trình phục hồi dự kiến ​​chỉ bắt đầu tốt nhất vào năm 2024 và chỉ trong trường hợp không chắc là các yếu tố bên ngoài không xấu đi đáng kể. Nước Nga có vẻ sẽ chứng kiến ​​thêm một thập kỷ mất mát nữa , với một thập kỷ trì trệ, sau đó là một thập kỷ thụt lùi. 

Chính phủ Nga và ngân hàng trung ương đã giảm bớt đòn giáng kinh tế từ cuộc chiến chống Ukraine và các biện pháp trừng phạt theo sau nó, đặc biệt là thông qua các chính sách tài khóa thận trọng trong những năm gần đây, chẳng hạn như cân bằng ngân sách liên tục với giá dầu 45 đô la một thùng và thắt chặt chi tiêu, thậm chí phải trả giá bằng tăng trưởng kinh tế. 

Ngoài ra, các biện pháp trừng phạt đã được chuẩn bị. Các công ty nhà nước và ngân hàng lớn đã tiến hành các bài kiểm tra căng thẳng , bao gồm các kịch bản trong đó Nga bị ngắt kết nối với SWIFT, phương Tây ngừng cung cấp một số công nghệ nhất định và các tài khoản đại lý bị phong tỏa, mặc dù các biện pháp khác, chẳng hạn như đóng băng dự trữ vàng và tiền tệ, không được mô hình hóa . 

Do truyền thống miễn cưỡng báo cáo các vấn đề, các nhà chức trách Nga đều tỏ ra khá lạc quan, với hình phạt nghiêm trọng nhất dự kiến ​​là lệnh cấm vận CNTT và vi mạch: một điều sẽ không có tác dụng ngay lập tức đối với hầu hết các lĩnh vực.

Nhờ những sự chuẩn bị này, tác dụng của các biện pháp trừng phạt tỏ ra yếu hơn so với dự đoán trong thời gian ngắn, nhưng nó cũng kéo dài hơn. Ngân sách, được hỗ trợ trong vài tháng đầu tiên nhờ doanh thu từ dầu khí, đã bắt đầu thu hẹp lại. Doanh thu phi dầu mỏ và khí đốt đã giảm 20% trong tháng 10 tính theo năm và hầu như toàn bộ tăng trưởng doanh thu từ dầu khí đến từ việc tăng thuế khai thác khoáng sản đối với Gazprom. 

Mức giảm sản xuất công nghiệp trong 10 tháng đầu năm nay tương đối nhỏ ở mức 0,1%. Tuy nhiên, điều này phần lớn là do tăng chi tiêu quân sự, giúp tăng trưởng trong các lĩnh vực như quần áo và hàng kim loại (bao gồm cả xe tăng và tên lửa), che đậy sự sụt giảm trong các lĩnh vực dân sự, chẳng hạn như sản xuất ô tô (giảm gần một nửa), chế biến gỗ, và chế tạo máy.

Thật khó để tính toán những thiệt hại lâu dài từ số lượng lớn những người đã rời bỏ nước Nga kể từ khi bắt đầu chiến tranh, ước tính vào khoảng nửa triệu đến một triệu người. Sự thiếu hụt nhân sự có trình độ do chảy máu chất xám sẽ gây áp lực lên thị trường lao động, đẩy tiền lương tăng nhanh hơn năng suất và dẫn đến nguy cơ lạm phát. 

Suy thoái có thể sẽ tiếp tục vì ngành công nghiệp Nga - thậm chí cả lĩnh vực quân sự - phụ thuộc nhiều vào việc nhập khẩu hàng hóa công nghệ cao, chủ yếu từ phương Tây. Nhập khẩu công nghệ từ gần như tất cả các nước đã giảm. Sự sụp đổ trong những hàng nhập khẩu đó sẽ làm giảm sản xuất và làm cho nó trở nên thô sơ hơn, một quá trình đã và đang diễn ra. Việc thay thế hàng nhập khẩu hiện nay là cần thiết trong hầu hết các lĩnh vực, nhưng do các lệnh trừng phạt, nó đang thụt lùi, với các bộ phận cũ kỹ được thay thế bằng các lựa chọn kém tiên tiến hơn.

Sự ra đi tự nguyện của nhiều công ty phương Tây và việc chấm dứt hoàn toàn xuất khẩu năng lượng sang châu Âu sẽ tiếp tục kìm hãm nền kinh tế Nga. Nó cũng có thể dựa vào rất ít trong cách hỗ trợ từ bên trong. 

Trong bầu không khí bất ổn, đầu tư có nguy cơ bị cắt giảm. Doanh nghiệp tư nhân vốn đã hạn chế đầu tư do môi trường kinh doanh không thuận lợi. Bây giờ chiến tranh và lệnh trừng phạt đã giết chết nó hoàn toàn. Ngay cả doanh nghiệp ủng hộ nhà nước nhất cũng sẽ không đầu tư vào một quốc gia đang có chiến tranh, nơi công ty có thể bị áp thuế mới bất cứ lúc nào hoặc thậm chí phải trực tiếp đóng góp cho nỗ lực chiến tranh. 

Đầu tư quy mô lớn từ phía nhà nước cũng có vấn đề. 

Xét theo ngân sách ba năm đã được thông qua , ưu tiên của chính phủ chắc chắn là tài trợ cho chiến tranh. Các lĩnh vực chi tiêu chính của ngân sách là các lĩnh vực an ninh, sẽ chiếm gần một phần ba tổng chi tiêu vào năm 2023.

Ngược lại, chi tiêu cho nền kinh tế đang giảm từ 4,5 nghìn tỷ rúp vào năm 2022 xuống còn 3,5 nghìn tỷ vào năm 2023. Một kỷ lục quý của tất cả các chi tiêu được phân loại. 

Tổng khối lượng chi tiêu trên thực tế sẽ không thay đổi về mặt danh nghĩa, nghĩa là giảm đáng kể về mặt thực tế. Tuy nhiên, chi tiêu cho nhu cầu quân sự được bảo vệ khỏi bất kỳ sự sụt giảm thu nhập nào, do đó, chi tiêu cho sự phát triển của nền kinh tế và mở rộng các chương trình xã hội sẽ bị cắt giảm nếu cần cắt giảm.

Chính phủ đơn giản là không thể coi môi trường đầu tư là một trong những ưu tiên của mình: nó tập trung vào nhu cầu của quân đội. Ba trăm nghìn người trong độ tuổi 22-50 đã được huy động, khiến GDP giảm 0,5% và có thể có nhiều đợt huy động hơn ở phía trước. 

Những khó khăn lớn phát sinh từ việc định hướng lại sản xuất của Nga đối với các thị trường mới. Năng lực thông qua của cơ sở hạ tầng nối Nga với phương Đông bị hạn chế: năng lực cảng, đường sắt và đường ống đã quá tải, và việc tạo ra năng lực mới đòi hỏi nguồn lực và công nghệ.

Việc cung cấp hàng hóa không bị trừng phạt, ngay cả với các quốc gia thân thiện, đang bị cản trở do các công ty vận tải container quốc tế từ chối làm việc với Nga. Các vấn đề nảy sinh không chỉ với việc giao hàng mà còn trong việc thanh toán hoặc nhận tiền cho chúng. Giao dịch bằng đồng euro và đô la có thể bị chặn hoặc mất nhiều thời gian. Ngay cả ở “các quốc gia thân thiện”, các ngân hàng từ chối mở tài khoản cho các công ty Nga và tài khoản đại lý cho các ngân hàng Nga. 

Nga cũng chịu áp lực phải thỏa hiệp và giảm giá hàng hóa của mình cho những người vẫn sẵn sàng mua chúng: ngay bây giờ, Nga cần những thị trường đó hơn là họ cần Nga. Quay trở lại thị trường nội địa chỉ có thể hỗ trợ một phần cho sản xuất: đơn giản là nó quá nhỏ.

Nhà nước đã không thể hỗ trợ doanh nghiệp bằng các giải pháp mang tính hệ thống, mà chỉ thực hiện các biện pháp mục tiêu, chẳng hạn như cho phép thanh toán bằng tiền mặt cho các hoạt động ngoại thương để tránh sử dụng đô la và euro. 

Các công ty Nga hầu hết đang tìm cách riêng của họ để thích nghi với các điều kiện mới. Nếu chính phủ tiếp tục chống lại sự cám dỗ của việc tuân theo một kế hoạch nhà nước với những hạn chế cứng nhắc về việc ai cung cấp cái gì cho ai, thì nền kinh tế Nga có thể sẽ tồn tại và giai đoạn thích ứng sẽ kết thúc vào khoảng tháng 9 năm 2023. 

Cuộc chiến chống Ukraine đã hạ tiềm năng khiêm tốn trước chiến tranh của nền kinh tế Nga từ 2–3% xuống còn khoảng 1%. Sự phát triển của nền kinh tế hiện nay đang bị đảo ngược và sẽ mất từ ​​3 đến 5 năm để sự suy giảm đó dừng lại.

Tổng thống Vladimir Putin thích lặp lại rằng Nga đã có mọi thứ cần thiết cho sự phát triển. Nhưng một quá trình chuyển đổi sang tăng trưởng dựa trên nội lực sẽ đòi hỏi phải chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Nó cũng sẽ cần ít tính khó đoán hơn về tổng thể, tăng cường cạnh tranh, phi hình sự hóa các hành vi xâm phạm kinh tế và các biện pháp bảo vệ hiệu quả đối với quyền sở hữu, tất cả các điều kiện mà cả tổng thống và chính phủ đã liên tục không cung cấp được.

Bài báo này được xuất bản lần đầu bởi Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế.

Các quan điểm thể hiện trong các ý kiến ​​không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Moscow Times.

---