Khám xét nhà riêng của 'cánh tay phải' Tổng thống Zelenskyy, chính trường Kiev rúng động

Các cuộc điều tra chống tham nhũng quy mô lớn đã diễn ra tại Ukraine trong nhiều tuần qua, tạo ra một bầu không khí chính trị căng thẳng. Giữa bối cảnh đó, thông tin về việc khám xét căn hộ của Chánh văn phòng Tổng thống Andriy Yermak không gây nhiều bất ngờ nhưng đã làm rung chuyển chính trường Kiev.

Sáng sớm thứ Sáu, Cục Chống tham nhũng Quốc gia (NABU) đã xác nhận tiến hành khám xét nơi ở của ông Andriy Yermak, người được xem là nhân vật quyền lực thứ hai trong bộ máy chính quyền Ukraine, chỉ sau Tổng thống Volodymyr Zelenskyy.

Sự kiện này được coi là một đỉnh điểm mới trong cơn địa chấn chính trị đang làm xáo trộn nội bộ Ukraine. Suốt nhiều tuần liền, dư luận đã liên tục đồn đoán về mức độ liên quan của vị chánh văn phòng 54 tuổi này trong "Chiến dịch Midas", một cuộc điều tra sâu rộng nhắm vào các mạng lưới tham nhũng.

Ban đầu, những thông tin do NABU công bố chủ yếu tập trung vào các hành vi tham nhũng bị nghi ngờ trong lĩnh vực năng lượng của Ukraine. Tuy nhiên, phạm vi của cuộc điều tra được cho là đã mở rộng hơn rất nhiều, vươn sang cả ngành công nghiệp quốc phòng, một lĩnh vực cực kỳ nhạy cảm của quốc gia.

Áp lực không ngừng gia tăng

Trong những ngày gần đây, truyền thông Ukraine liên tục đăng tải các thông tin trái chiều. Một số nguồn tin cho rằng chính ông Yermak đã ra lệnh khởi tố các lãnh đạo của cơ quan chống tham nhũng. Nhiều nhà quan sát tại Kiev cũng bày tỏ nghi ngờ rằng ông là người đứng sau nỗ lực bất thành vào mùa hè nhằm hạn chế quyền tự chủ của NABU và Văn phòng Công tố viên Đặc biệt Chống tham nhũng (SAP).

Tuần báo "Dzerkalo Tyzhnya", một tờ báo có lập trường phê bình Tổng thống Zelenskyy, thậm chí còn tiết lộ rằng ông Zelenskyy đã chỉ định Yermak làm trưởng đoàn đàm phán với Hoa Kỳ tại Geneva, bất chấp việc đã được lãnh đạo NABU và SAP thông báo về các cáo buộc nhắm vào chánh văn phòng của mình.

Về phần mình, ông Yermak tỏ ra bình tĩnh trước cuộc khám xét tại căn hộ trong khu vực chính phủ ở Kiev vào sáng thứ Sáu.

Ông tuyên bố đã cho phép các nhà điều tra tiếp cận toàn diện và cam kết sẽ hỗ trợ tối đa cho cuộc điều tra. Tuy nhiên, ở hậu trường, áp lực đối với ông không chỉ đến từ phe đối lập mà còn xuất phát từ chính nội bộ đảng "Đầy tớ của Nhân dân" của Tổng thống Zelenskyy.

Từ luật sư ngành điện ảnh đến 'cánh tay phải' của tổng thống

Xuất thân là một luật sư chuyên về lĩnh vực luật bản quyền, ông Yermak từng có thời gian dài hoạt động trong ngành công nghiệp điện ảnh – nơi mà Tổng thống Zelenskyy cũng từng gầy dựng sự nghiệp. Mối quan hệ của họ bắt nguồn từ đó, dù ban đầu không quá thân thiết.

Khi ông Zelenskyy quyết định chuyển hướng sang chính trường để tranh cử tổng thống vào năm 2019, ông đã mời Yermak tham gia vào đội ngũ của mình. Dù ban đầu chỉ đóng vai trò ở phía sau, không thuộc nhóm nhân vật trung tâm, Yermak là một trong số ít những người còn lại sát cánh bên cạnh ông Zelenskyy cho đến ngày nay.

Sau khi ông Zelenskyy nhậm chức, vai trò và tầm ảnh hưởng của Yermak đã tăng lên một cách nhanh chóng. Ông trở thành cố vấn đối ngoại và được giao trọng trách dẫn dắt nhiều cuộc đàm phán cam go với Nga.

Điều này từng khiến ông bị phe đối lập chỉ trích là "thân Nga", một cáo buộc đã trở nên vô căn cứ kể từ năm 2022. Công việc của ông cũng mang lại những kết quả cụ thể, điển hình là cuộc trao đổi tù nhân lớn đầu tiên sau nhiều năm vào mùa thu 2019. Một năm sau, ông được bổ nhiệm làm người đứng đầu Văn phòng Tổng thống và chính thức trở thành "cánh tay phải" không thể thiếu của ông Zelenskyy.

Tổng thống Zelenskyy khó có thể thiếu vắng Andriy Jermak. (Ảnh: picture alliance / SvenSimon-ThePresidentialOfficeU)

"Người giật dây" quyền lực phía sau tổng thống

Theo lý thuyết trong hệ thống chính trị Ukraine, quốc hội và chính phủ là những cơ quan có vai trò lớn.

Tuy nhiên, trên thực tế, do đảng "Đầy tớ của nhân dân" nắm đa số tuyệt đối trên lý thuyết tại Quốc hội Verkhovna Rada, phần lớn các quyết sách quan trọng đều được điều hành từ Văn phòng Tổng thống.

Điều này khiến vị thế của ông Yermak trên thực tế còn quan trọng hơn cả Thủ tướng.

Ông cũng được cho là có ảnh hưởng lớn đến việc lựa chọn nhân sự cho nội các. Dù vậy, việc gọi ông là "Tổng thống trong bóng tối" như nhiều người ở Kiev vẫn chưa hoàn toàn chính xác. Điểm khác biệt mấu chốt là ông luôn là người thực thi quan điểm của Tổng thống, ngay cả khi bản thân không đồng tình, trái ngược hoàn toàn với người tiền nhiệm Andriy Bohdan, người từng có tham vọng "chơi nhạc trưởng sau lưng Tổng thống".

Hiện vẫn chưa rõ liệu các nhà điều tra có đưa ra được những cáo buộc vững chắc chống lại ông Yermak hay không. Nhưng những người am hiểu chính trường Ukraine khó có thể tin rằng ông hoàn toàn không biết gì về các hoạt động xoay quanh doanh nhân Tymur Mindich, một đồng minh cũ của ông Zelenskyy.

Thế khó của Tổng thống Zelenskyy

Cuộc điều tra này đang đặt Tổng thống Zelenskyy trước những thách thức vô cùng nghiêm trọng, cả về đối nội lẫn đối ngoại. Sự chỉ trích từ phe đối lập không phải là điều mới, nhưng tình hình trong chính nội bộ đảng của ông hiện cũng đang leo thang.

Cuộc họp với ông Zelenskyy vào tuần trước tuy không dẫn đến một cuộc nổi loạn như lo ngại, nhưng nhiều phe nhóm trong đảng hiện tin rằng cách duy nhất để thoát khỏi cuộc khủng hoảng chính trị là sa thải ông Yermak.

Không ai đặt câu hỏi về vai trò của ông Zelenskyy với tư cách là tổng thống thời chiến.

Nhưng nếu đảng cầm quyền bị chia rẽ, trong bối cảnh thế đa số tuyệt đối trên thực tế đã không còn tồn tại từ nhiều năm nay, điều này có thể làm thay đổi cán cân quyền lực tại Quốc hội Verkhovna Rada, theo hướng bất lợi cho Tổng thống.

Đặc biệt, vụ việc diễn ra vào thời điểm Ukraine đang trong các cuộc đàm phán căng thẳng với Hoa Kỳ và ngay trước thềm chuyến thăm của Thứ trưởng Lục quân Hoa Kỳ Dan Driscoll tới Kiev. Năng lực đàm phán của ông Yermak được đánh giá rất khác nhau tại Ukraine. Đội ngũ của Tổng thống Donald Trump được cho là không hài lòng với khả năng tiếng Anh của ông. Dù vậy, Yermak vẫn nổi tiếng là người có thể "mang lại kết quả".

Tuy nhiên, vấn đề đối với ông Zelenskyy không chỉ dừng lại ở Yermak. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov, người có khả năng nói tiếng Anh xuất sắc và mạng lưới quan hệ sâu rộng tại thế giới Ả Rập, cũng tham gia tích cực vào các cuộc đàm phán.

Ông Umerov, hiện là Thư ký Hội đồng An ninh Ukraine, cũng có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi "Chiến dịch Midas".

Trong tuần này, ông đã bị triệu tập đến NABU để lấy lời khai. Rõ ràng, Tổng thống Zelenskyy không muốn mất đi hai nhân vật chủ chốt trong đội ngũ đàm phán của mình vào thời điểm quan trọng này.

Lê Hải Yến - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---