Trump im lặng trước vụ máy bay không người lái Nga xâm phạm không phận Ba Lan, NATO báo động, uy tín Tổng thống Mỹ lung lay

Vụ máy bay không người lái Nga xâm nhập không phận Ba Lan đánh dấu thời điểm nhạy cảm cho NATO, nhưng sự im lặng bất thường của Tổng thống Mỹ đang gây ra những hệ lụy nghiêm trọng. Khoảng trống quyền lực của ông không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của Mỹ mà còn tác động đến vị thế của ông trong chính nội bộ đảng Cộng hòa.

Vào tối thứ Ba, các phi công NATO đã chặn hàng chục máy bay không người lái của Nga xâm nhập không phận Ba Lan. Đây là lần đầu tiên lực lượng không quân NATO trực tiếp đối đầu với thiết bị quân sự của Nga trên lãnh thổ một quốc gia thành viên. Đây là một khoảnh khắc đầy kịch tính và rủi ro, mà nhiều người ở châu Âu coi là sự leo thang từ phía Vladimir Putin.

Tuy nhiên, Mỹ, đồng minh quan trọng và mạnh mẽ nhất, lại giữ im lặng một cách đáng lưu ý. Trong khi tin tức lan truyền, Tổng thống Hoa Kỳ không hề có mặt tại trung tâm chỉ huy ở Nhà Trắng hay tham gia các cuộc họp khẩn cấp với các đồng minh. Donald Trump đang dùng bữa tại một nhà hàng hải sản ở trung tâm Washington. Khi các nhà báo yêu cầu ông đưa ra bình luận tại hiện trường, ông đã từ chối.

Xét đến diễn biến sự kiện lúc bấy giờ, việc này không quá bất thường. Nhưng sau đó, phải mất tới mười hai giờ đồng hồ, Tổng thống mới lần đầu tiên đưa ra phản ứng công khai. Đó không phải là một tuyên bố chính thức, mà chỉ là một tin nhắn ngắn gọn trên mạng xã hội Truth Social của ông. "Chuyện gì đang xảy ra khi Nga vi phạm không phận Ba Lan bằng máy bay không người lái? Bắt đầu nào!" Trump không đưa ra bất kỳ bối cảnh hay phân tích nào về ý nghĩa của lời nói đó.

(Nguồn: Bài đăng của Donald Trump trên Truth Social)

Kể từ đó, Nhà Trắng vẫn chưa đưa ra bất kỳ tuyên bố chính thức nào. Chỉ có Đại sứ Mỹ tại NATO, Matthew Whitaker, là người lên tiếng công khai kịp thời, nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ sẽ "bảo vệ từng tấc đất của NATO". Tuyên bố này đã được các thủ đô châu Âu đón nhận, dù nó vốn dĩ phải là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, đối với Putin, có lẽ giọng nói của Tổng thống Mỹ mới là điều quan trọng nhất. Cho đến nay, Trump vẫn chưa lên án sự xâm lược của Nga.

Trump có thể mất uy tín

Chúng ta có thể mong đợi gì từ một đối tác liên minh nếu họ không đưa ra lập trường rõ ràng trong thời điểm bị đe dọa nghiêm trọng? Câu hỏi này giờ đây trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Bởi lẽ, không chỉ ở châu Âu, nỗi lo ngại về sự im lặng của Washington ngày càng gia tăng, mà ngay trong nội bộ Đảng Cộng hòa tại Mỹ, áp lực lên Donald Trump cũng đang tăng lên.

Trong khi các đối tác NATO ở châu Âu đang chờ đợi một thông điệp rõ ràng từ Washington, thì ở Mỹ, ít nhất là một số tiếng nói bảo thủ trong Quốc hội và giới truyền thông đã bắt đầu yêu cầu một lập trường cứng rắn hơn đối với Moscow. Điều này đặt ra không chỉ sự tín nhiệm của các đảm bảo an ninh và vị thế bá quyền của Mỹ vào tình thế nguy hiểm, mà còn cả uy tín của Trump trong chính phe phái chính trị của ông. Tuy nhiên, liệu ông có bị ảnh hưởng bởi điều này hay không vẫn còn bỏ ngỏ.

Không phải ngẫu nhiên mà Bộ trưởng Ngoại giao Ba Lan Radosław Sikorski đã viết: "Kremlin lại chế giễu những nỗ lực hòa bình của Tổng thống Trump." Đây lại một lần nữa là nỗ lực nhằm thử thách danh dự của Tổng thống Mỹ, khiến ông hiểu rằng Putin không tôn trọng ông và do đó ông không được phép nhượng bộ. Những điểm tương đồng với chiến lược của châu Âu trong vấn đề Ukraine là không thể nhận ra. Tuy nhiên, chúng còn mang ý nghĩa quan trọng hơn, bởi Ba Lan là một thành viên NATO.

Bộ trưởng Ngoại giao Ba Lan Radosław Sikorski: Lời lẽ gay gắt hướng về Washington (ảnh tư liệu). (Nguồn: Kacper Pempel)

Nội chính ưu tiên hơn đối ngoại

Tuy nhiên, ngay từ sáng hôm sau vụ việc ở châu Âu đã cho thấy rõ ưu tiên của Trump nằm ở đâu. Trump đã đăng tải nhiều bài viết trên Truth Social, nhưng chúng đều liên quan đến các vấn đề nội chính. Trong một bài đăng, ông kêu gọi tử hình đối với kẻ đã giết hại một phụ nữ gốc Ukraine gần đây ở Charlotte.

Song song đó, Bộ trưởng Quốc phòng của ông, Pete Hegseth, xuất hiện trong chương trình buổi sáng trên kênh Fox News và giải thích về cam kết quân sự hiện tại ở Caribe: Hoa Kỳ đã "quá lâu tập trung vào các khu vực quá xa xôi". Giờ đây, "Mỹ sẽ tập trung hơn vào châu Mỹ". Tuyên bố này là một ví dụ điển hình cho sự tái định hướng chiến lược của chính phủ Mỹ, nơi châu Âu ngày càng phải tự lực cánh sinh. Hegseth không hề đề cập đến Nga.

Hy vọng của châu Âu nằm ở Quốc hội

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham: Nỗ lực thúc đẩy Trump trong vấn đề Nga (ảnh tư liệu). (Nguồn: Evelyn Hockstein)

Trong khi Nhà Trắng im lặng và Trump giữ thái độ bí ẩn, thì những lời lẽ rõ ràng nhất và những yêu cầu hành động mạnh mẽ nhất lại đến từ Quốc hội Mỹ. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, người thân cận với Trump, đã cố gắng bù đắp khoảng trống truyền thông của Tổng thống bằng cách viết công khai: "Thưa Tổng thống, Quốc hội sát cánh cùng ngài. Chúng tôi sẵn sàng thông qua luật trao cho ngài quyền áp đặt các lệnh trừng phạt và thuế quan mới tàn khốc bất cứ khi nào ngài thấy cần thiết."

Tương tự, Dân biểu Cộng hòa Joe Wilson đã đưa ra tuyên bố gay gắt, coi cuộc tấn công bằng máy bay không người lái là "hành động chiến tranh" và kêu gọi Trump áp đặt các biện pháp trừng phạt "đẩy cỗ máy chiến tranh của Nga vào cảnh phá sản" đồng thời trang bị vũ khí cho Ukraine "có thể tấn công trực diện Nga". Dân biểu Texas Pat Fallon nhấn mạnh, Mỹ phải sát cánh cùng Ba Lan, đặc biệt khi Warsaw viện dẫn Điều IV của Hiệp ước NATO. Điều này hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc "hòa bình bằng sức mạnh" của Trump.

Cuối cùng, ngay cả Lãnh đạo Đa số Thượng viện Đảng Cộng hòa, John Thune, cũng cảnh báo rằng vụ việc ở Ba Lan là một "hành động khiêu khích" và rõ ràng là một "nỗ lực nhằm thử nghiệm Hoa Kỳ và các đồng minh NATO của chúng ta". Do đó, Quốc hội phải "hành động", Thune nói.

Đối với nhiều nhà quan sát ở châu Âu, đây là dấu hiệu cho thấy sự quyết tâm thực sự của Mỹ hiện nay ít đến từ Nhà Trắng mà chủ yếu là từ Capitol. Thậm chí, vào cùng ngày, một kiến nghị của Dân biểu cực đoan MAGA Marjorie Taylor Greene đã bị Hạ viện bác bỏ. Đề xuất của bà nhằm cắt giảm mạnh mẽ viện trợ của Mỹ cho Ukraine đã bị phản đối bởi một đa số rõ ràng, lưỡng đảng, với tỷ lệ 372 phiếu chống và 60 phiếu thuận.

Truyền thông bảo thủ chỉ trích mạnh mẽ Trump

Song song với các phản ứng chính trị, áp lực từ giới truyền thông cũng gia tăng. Không chỉ từ các tờ báo vốn chỉ trích, mà còn từ các kênh bảo thủ thường xuyên ủng hộ Trump trong quá khứ, nhưng giờ đây lại thể hiện lập trường rõ ràng trong vấn đề Nga. Tòa soạn của tờ "Wall Street Journal" đã viết: "Putin tin rằng ông ta có thể làm bất cứ điều gì mình muốn mà không sợ bị Mỹ trừng phạt." Trump đã không tuân thủ các cảnh báo và thời hạn lặp đi lặp lại của mình, do đó Putin có thể kỳ vọng rằng ông ta vẫn có thêm hai tuần nữa. Thông điệp rất rõ ràng: Nếu Tổng thống im lặng, sẽ có một khoảng trống, đó là lời mời gọi cho Moscow.

Tờ "New York Post" nhận định: "Để bị nhà độc tài Nga sỉ nhục một lần nữa không chỉ là chính sách tồi mà còn là chiến lược tồi." Việc một tờ báo thường xuyên ủng hộ Trump lại chỉ trích gay gắt Tổng thống trong các vấn đề an ninh quốc gia như vậy cho thấy sự bất an mà lập trường của Trump gây ra ngay cả trong phe bảo thủ. Tòa soạn mới thành lập của tờ "Washington Post", thuộc sở hữu của CEO Amazon Jeff Bezos, cũng cảnh báo: "Sự mập mờ trước hành động xâm lược chỉ báo hiệu sự yếu đuối."

Phần lớn truyền thông Mỹ - dù là tự do hay bảo thủ - hiện đang thúc đẩy sự rõ ràng và khả năng lãnh đạo mạnh mẽ hơn đối với Nga. Đối với Trump, đây là một thời điểm nhạy cảm: bởi ông có nguy cơ mất đi sự ủng hộ ngay cả từ các phương tiện truyền thông thân thiện và do đó, từ các cử tri bảo thủ cốt lõi của mình, nếu ông nhầm lẫn giữa sự kiềm chế đối ngoại với việc ưu tiên nội chính.

Tuy nhiên, nhiều phần của giới truyền thông Mỹ đã từ lâu bị chi phối bởi các nhà ảnh hưởng cánh hữu và các nền tảng thay thế, những người truyền bá một lập trường hoàn toàn khác. Ví dụ, họ giảm nhẹ các hành động khiêu khích của Nga hoặc coi sự rút lui của Mỹ khỏi các nghĩa vụ quốc tế là sự "tập trung vào nước Mỹ" cần thiết. Họ cũng đại diện cho một bộ phận quan trọng trong số cử tri của Trump.

Ngưỡng nhạy cảm của Putin ngày càng giảm

Trước bối cảnh này, ngay cả khi đối mặt với một hành động khiêu khích chưa từng có của Nga, vẫn có sự bất an lớn về việc những luồng chính sách đối ngoại nào thực sự chiếm ưu thế ở Washington.

Đối với Putin, những khoảnh khắc như vậy có tầm quan trọng trung tâm. Chiến thuật của Nga trong nhiều năm qua là thử nghiệm phản ứng của phương Tây: các hành động khiêu khích nhỏ, tấn công mạng, bay qua biên giới bằng máy bay không người lái.

Nếu phản ứng rõ ràng và quyết đoán, thường sẽ dẫn đến sự kiềm chế. Ngược lại, nếu phản ứng mơ hồ hoặc chậm trễ, Moscow sẽ tiếp tục hành động. Truyền thông Nga đã liên tục đưa ra một cách diễn giải rất cụ thể kể từ khi Trump đón tiếp Putin ở Alaska. Nội dung là: Chúng ta không có gì phải sợ từ Tổng thống Mỹ này.

Điều này ít nhất sẽ giải thích tại sao ngưỡng nhạy cảm của Moscow hiện nay lại thấp đến mức ngay cả lãnh thổ NATO cũng không còn là điều cấm kỵ.

Trump giờ đây đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki và cả Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Tuy nhiên, Nhà Trắng cũng không đưa ra bất kỳ thông tin chính thức nào về các cuộc trò chuyện này. Chúng thậm chí còn không được đề cập.

Đối với các đồng minh, hành vi như vậy càng làm dấy lên thêm nghi ngờ. Còn đối với các đối thủ, nó mở ra cơ hội.

Thành Lộc - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---