Latvia yêu cầu 841 công dân Nga rời đi trước hạn chót ngày 13/10

Văn phòng Di trú và Nhập tịch Latvia đã gửi thông báo tới 841 công dân Nga, yêu cầu họ rời khỏi đất nước trước ngày 13 tháng 10. Theo thông tin từ cơ quan này, những cá nhân trên đã không nộp đủ các giấy tờ cần thiết để xin cấp giấy phép cư trú theo những sửa đổi năm 2024 đối với Luật Nhập cư của quốc gia.

Đáng chú ý, nhóm công dân Nga này cũng đã bỏ lỡ thời hạn nộp hồ sơ cho kỳ thi tiếng Latvia bắt buộc. Bà Maira Roze, Trưởng OCMA, cho biết một số người nhận thông báo "hoàn toàn không biết gì" và chỉ nhận ra có vấn đề khi khoản lương hưu của họ bị ngừng chi trả.

Thách thức ngôn ngữ và tương lai bất định

Ba năm sau khi quốc hội Latvia sửa đổi Luật Nhập cư, hàng nghìn công dân Nga sinh sống tại đây hàng thập kỷ đang đối mặt với một tương lai mờ mịt.

Yêu cầu chứng minh trình độ tiếng Latvia, được ban hành vào năm 2022, đã trở thành trọng tâm của các cuộc tranh luận rộng hơn về hội nhập, an ninh quốc gia và tình trạng đặc biệt của "người không quốc tịch" tại Latvia.

Theo chương trình De Facto của Truyền hình Latvia, Văn phòng Di trú và Nhập tịch (PMLP) đã gửi thư cho 841 cá nhân, thông báo họ có thời hạn đến ngày 13 tháng 10 để rời khỏi Latvia.

Năm 2023, 46% công dân Nga sinh sống tại Latvia đã chứng minh được kỹ năng ngôn ngữ ở trình độ A2, ngưỡng tối thiểu yêu cầu. Những người còn lại được gia hạn hai năm, nhưng thời hạn này hiện đang sắp kết thúc.

Đối với 841 công dân Nga, thời hạn nộp đơn đã trôi qua và PMLP đã ra lệnh yêu cầu họ rời Latvia trước giữa tháng 10.

Đại diện Cục Biên phòng cho biết nhiều người bị ảnh hưởng đã tự nguyện rời đi. Đối với những người vẫn ở lại đất nước mà không có giấy tờ hợp lệ, thủ tục trục xuất sẽ được tiến hành. Trên thực tế, điều này có nghĩa là họ sẽ bị giam giữ tại trung tâm di cư hoặc, trong trường hợp xem xét các yếu tố nhân đạo, được phép ở lại nhà cho đến khi quy trình kết thúc.

Photo: Ints Vikmanis | Dreamstime.com

Người dân Latvia khẳng định: "Đất nước chúng tôi không phải là vùng ngoại ô của Moscow!"

Các quan chức nhấn mạnh tình hình rất nhạy cảm.

"Chúng ta cần hiểu rằng đây là những người đã sống ở đây hàng thập kỷ. Họ có tài sản, họ có gia đình. Đó là lý do tại sao một số người được phép ở lại nhà trong khi các thủ tục trục xuất đang diễn ra," Đại tá Gatis Ruža của Lực lượng Biên phòng Nhà nước giải thích.

Di sản của "người không quốc tịch"

Căng thẳng hiện tại bắt nguồn từ khuôn khổ pháp lý độc đáo của Latvia sau thời Liên Xô. Khi Latvia khôi phục độc lập vào năm 1991, quyền công dân chỉ tự động được trao cho công dân trước chiến tranh và con cháu của họ.

Số lượng lớn người định cư thời Liên Xô và gia đình họ không được cấp quyền công dân tự động. Thay vào đó, họ được xếp vào một loại hình pháp lý mới: người không quốc tịch.

Người không quốc tịch không phải là người không quốc tịch theo nghĩa quốc tế nghiêm ngặt, nhưng họ cũng không được hưởng đầy đủ quyền của công dân Latvia. Họ giữ một hộ chiếu đặc biệt cho phép họ cư trú vĩnh viễn tại Latvia, đi lại miễn thị thực đến các khu vực thuộc khối Schengen và Nga, cũng như nhận các đảm bảo xã hội như lương hưu. Tuy nhiên, họ không thể bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử quốc gia hoặc địa phương, không thể giữ một số chức vụ trong khu vực công, và phải chịu các hạn chế bổ sung về tham gia chính trị.

Trong nhiều năm, những người không quốc tịch – phần lớn là người nói tiếng Nga – đã được khuyến khích nhập tịch bằng cách vượt qua kỳ thi tiếng Latvia và lịch sử. Nhiều người đã làm vậy, nhưng hàng chục nghìn người thì không, thường viện dẫn những khó khăn với bài kiểm tra ngôn ngữ, thiếu động lực, hoặc kháng cự chính trị đối với việc công nhận nhà nước Latvia theo các điều khoản do Riga đặt ra.

Cuộc chiến ở Ukraine và việc Điện Kremlin sử dụng cộng đồng thiểu số người Nga ở nước ngoài làm công cụ chính trị đã đẩy vấn đề lâu đời này vào lĩnh vực an ninh.

Chính quyền Latvia lập luận rằng việc hội nhập không đầy đủ của công dân Nga và người không quốc tịch khiến họ dễ bị ảnh hưởng bởi các chiến dịch tuyên truyền của Nga. Cơ quan An ninh Nhà nước cảnh báo rằng Moscow đã cố tình khai thác kỹ năng tiếng Latvia yếu kém của những người nói tiếng Nga để giữ họ gắn bó với không gian truyền thông của Nga.

Bài kiểm tra ngôn ngữ và thời hạn

Các sửa đổi năm 2022 và 2024 đã thắt chặt các quy định. Công dân Nga – bao gồm cả những người trước đây là công dân Latvia hoặc người không quốc tịch, giờ đây phải chứng minh kiến thức tiếng Latvia hoặc có nguy cơ mất giấy phép cư trú. Ban đầu, nhiều người đã gặp khó khăn. T

heo Cơ quan Phát triển Giáo dục Nhà nước, trong số 700 ứng viên vào năm 2023, chỉ khoảng 30% vượt qua kỳ thi. Một số cá nhân đã cố gắng làm bài kiểm tra nhiều lần, có trường hợp lên tới tám lần không thành công.

Chính quyền đã gia hạn thời hạn thêm hai năm cho gần 4.000 người, đồng thời duy trì các đảm bảo xã hội của họ. Nhưng thời gian ân hạn này hiện đang kết thúc. Vào đầu năm 2025, hàng nghìn người nữa sẽ phải đối mặt với yêu cầu thi lại hoặc đối mặt với nguy cơ bị trục xuất.

Nhìn chung, các cải cách đã ảnh hưởng đến khoảng 25.000 công dân Nga tại Latvia. Khoảng 16.000 người đã có giấy phép cư trú vĩnh viễn tại EU, trong khi thêm 1.000 người có giấy phép cư trú tạm thời thông qua đoàn tụ gia đình hoặc việc làm. Khoảng 2.600 người đã tự nguyện rời đi.

Có một bộ phận nhỏ công dân Nga không bày tỏ sự quan tâm đến việc hoàn thành nghĩa vụ với quốc gia cư trú và đã không phản hồi lời mời rời đi tự nguyện. Khi đó, quyết định trục xuất cưỡng bức sẽ được đưa ra. Đối với khoảng 60 người, thủ tục trục xuất đang được tiến hành.

Cho đến nay, 10 người đã bị trục xuất. Trong những trường hợp như vậy, công dân Nga được phép thu dọn đồ đạc và, sau khi thỏa thuận với phía Nga, được đưa ra biên giới hoặc được phép bay ra nước ngoài.

Đối với nhiều cá nhân bị ảnh hưởng, những thay đổi này là rất lớn.

Một người đàn ông 74 tuổi, sống ở Latvia 37 năm, thừa nhận ông đã dựa vào tiếng Nga cả đời và thấy việc học tiếng Latvia cực kỳ khó khăn. Mặc dù đã tham gia các khóa học, ông đã trượt bài kiểm tra hai lần.

"Con cháu tôi đều làm việc ở đây, và tôi cũng vậy. Tại sao tôi phải rời đi? Tôi đang làm phiền ai ở đây?" ông nói với Truyền hình Latvia.

Những trường hợp như vậy làm nổi bật khía cạnh nhân văn của chính sách. Trong khi một số công dân Nga coi yêu cầu này là động lực để hội nhập, những người khác lại xem đó là sự bất công sau nhiều thập kỷ cư trú. Tuy nhiên, đối với Latvia, luật này là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm củng cố bản sắc dân tộc và giảm sự phụ thuộc vào không gian nói tiếng Nga.

Khía cạnh an ninh

Các cơ quan an ninh nhấn mạnh rằng vấn đề này không chỉ đơn thuần là thủ tục hành chính. Kể từ năm 2022, 327 công dân Nga đã bị từ chối giấy phép cư trú vì lý do an ninh quốc gia, và thêm bảy người bị đưa vào danh sách đen. Một trường hợp gây chú ý liên quan đến một công dân Nga bị thu hồi giấy phép cư trú tại Latvia sau khi ông này từ chối lên án cuộc chiến của Moscow chống lại Ukraine và thay vào đó di chuyển đến Nga, nơi ông ta công khai ăn mừng "sự trở về quê hương".

Những tháng tới sẽ kiểm chứng cả sự kiên quyết của nhà nước lẫn khả năng phục hồi của cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng. Trước giữa tháng 10, hơn 800 công dân Nga dự kiến sẽ rời khỏi Latvia, tự nguyện hoặc bằng vũ lực.

Hiện tại, số lượng ứng viên thi lại bài kiểm tra tiếng Latvia đang gia tăng, với một số cá nhân cố gắng làm bài kiểm tra nhiều lần. Theo bà Anta Lazareva, Trưởng bộ phận Kiểm tra Năng lực Ngôn ngữ Nhà nước tại Cơ quan Phát triển Giáo dục Nhà nước, nhiều người đã đăng ký các khóa học tiếng Latvia miễn phí do Cơ quan Việc làm Nhà nước và Bộ Văn hóa cung cấp.

Tuy nhiên, kết quả vẫn còn khiêm tốn: trong số 700 người tham gia kỳ thi năm nay, chỉ khoảng 30% đạt yêu cầu. "Tôi vẫn tin rằng số lượng ứng viên lớn nhất sẽ đến vào năm 2026," bà Lazareva cho biết, chỉ ra các thời hạn sắp tới.

Cuộc tranh luận về "người không quốc tịch" và cư dân Nga khó có thể sớm kết thúc. Đối với một số người Latvia, yêu cầu ngôn ngữ là một bước đi cần thiết từ lâu để đảm bảo lòng trung thành và sự hội nhập. Đối với những người khác, điều này đặt ra câu hỏi về sự công bằng, nhân quyền, và liệu những người cư trú lâu năm đã đóng góp cho xã hội có nên bị buộc phải rời đi khi về già hay không.

Trong nhiều năm, Moscow đã chỉ trích gay gắt tình trạng "người không quốc tịch" của người gốc Nga tại Latvia, coi đó là hành vi phân biệt đối xử, và các lệnh trục xuất gần đây có khả năng làm gia tăng căng thẳng hơn nữa.

Lê Hải Yến - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Theo eualive/theins

---