Chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ: Vì sao Trump coi châu Âu là một rủi ro

Chiến lược an ninh quốc gia mới của Hoa Kỳ đã giáng một đòn mạnh vào châu Âu, không phải bằng một tuyên bố rút lui khỏi các cam kết, mà bằng một bản danh mục các kỳ vọng không khoan nhượng.

Nước Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã công bố Chiến lược An ninh Quốc gia mới: một châu Âu theo các điều kiện của Mỹ. (Nguồn: Evelyn Hockstein)

Việc chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố Chiến lược An ninh Quốc gia mới đã gây chấn động mạnh tại châu Âu, và có những lý do chính đáng cho điều đó. Nguyên nhân không phải vì văn kiện này báo hiệu một sự rút lui không thể đảo ngược của Mỹ khỏi lục địa già, bởi thực tế không phải vậy.

Cú sốc đến từ việc nó định nghĩa một cách thẳng thừng và không hề né tránh những gì Washington kỳ vọng từ các đồng minh bên kia bờ Đại Tây Dương. Và không phải tất cả những điều đó đều làm hài lòng các nhà lãnh đạo châu Âu.

Nếu chiến lược được công bố năm 2022 dưới thời Joe Biden được ví như một cái ôm nồng ấm, thì văn kiện của Tổng thống Trump lại lạnh lùng, cứng rắn và mang đậm tính giao dịch, đổi chác, thay vì cách tiếp cận đa phương trước đây. Điều gây quan ngại sâu sắc một lần nữa là giọng điệu mang màu sắc của một cuộc chiến văn hóa, dù điều này không hoàn toàn bất ngờ.

Châu Âu dưới lăng kính của một 'trường hợp khủng hoảng'

Chiến lược của Mỹ chỉ rõ "lục địa châu Âu đang mất dần thị phần kinh tế toàn cầu", đồng thời đề cập đến một cuộc khủng hoảng sâu sắc đang hiện hữu: các vấn đề về di cư, những hạn chế đối với quyền tự do ngôn luận, tỷ lệ sinh giảm và sự "xói mòn bản sắc dân tộc". Văn kiện thậm chí còn cảnh báo về nguy cơ "diệt vong về mặt văn minh".

Thông điệp đằng sau những nhận định này rất rõ ràng: từ góc nhìn của Washington, sự mong manh của châu Âu chính là một yếu tố rủi ro chiến lược đối với Mỹ.

Sẽ là một sai lầm nếu cho rằng đây là dấu hiệu Mỹ rút khỏi quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương. Ngược lại, chiến lược này nhấn mạnh rằng Mỹ "cần một châu Âu vững mạnh" để đối phó với các đối thủ như Trung Quốc và ngăn chặn các cường quốc khác chi phối lục địa này. Văn kiện cũng khẳng định thương mại xuyên Đại Tây Dương vẫn là "một trong những trụ cột của nền kinh tế thế giới".

Đây là một lời kêu gọi rõ ràng về sự đổi mới, nhưng là sự đổi mới theo các điều kiện mà người Mỹ muốn xác lập, hoặc ít nhất là gây ảnh hưởng. Điều này đặc biệt tác động đến Đức. Chính quyền Trump cáo buộc rằng nền kinh tế Đức, đặc biệt là sau cuộc chiến Ukraine, đang ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc.

Bảng giá cho an ninh

Tổng thống Trump đã gắn một "bảng giá" cụ thể vào những lời hứa hẹn về an ninh của NATO. Điều này không phải là mới. Ông đề cập đến cam kết The Hague của NATO, vốn thúc giục các đối tác chi tiêu một con số khổng lồ, lên tới 5% GDP cho quốc phòng.

Những quốc gia tuân thủ và đáp ứng yêu cầu của chính quyền Trump sẽ nhận được "sự đối xử ưu đãi hơn" trong các lĩnh vực thương mại, công nghệ và vũ khí. Ngược lại, những ai không thực hiện sẽ phải đối mặt với một mối quan hệ lạnh nhạt hơn. Chẳng hạn, khi EU áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với nền tảng X của Elon Musk vì tỷ phú này không tuân thủ luật pháp châu Âu, Washington sẽ coi đó là một cuộc tấn công vào quyền tự do ngôn luận và chống lại các doanh nghiệp Mỹ.

Cuộc chiến Ukraine: Ưu tiên ổn định hơn công lý

Châu Âu phải chuẩn bị cho viễn cảnh Mỹ sẽ tiếp tục thúc đẩy một sự kết thúc nhanh chóng cho cuộc chiến ở Ukraine, có thể đi kèm với những nhượng bộ cay đắng cho Nga. Cách tiếp cận này đã thể hiện rõ trong các động thái của chính quyền Trump. Chiến lược mới kêu gọi "chấm dứt nhanh chóng các hành động thù địch để ổn định các nền kinh tế châu Âu".

Lời lẽ nghe có vẻ quan tâm khi cho rằng: Đối với Mỹ, sự ổn định kinh tế và địa chính trị ở châu Âu quan trọng hơn một cuộc chiến tiêu hao kéo dài. Tuy nhiên, đây vẫn là một tín hiệu cảnh báo, bởi nó đặt trật tự hòa bình của cả lục địa vào tình thế nguy hiểm. Nếu Mỹ đàm phán với Nga mà bỏ qua tiếng nói của Ukraine và các nước châu Âu, họ sẽ mất đi quyền tự quyết thiêng liêng của mình.

Lục địa trước bài kiểm tra khắc nghiệt

Tuy nhiên, thái độ bi quan và cam chịu sẽ là phản ứng sai lầm trước những toan tính chiến lược của Tổng thống Trump. Sự thúc ép từ Washington rằng châu Âu phải "tự đứng trên đôi chân của mình" thực chất có một phần sự thật. Nước Mỹ đang đưa cho châu Âu một tấm gương. Câu hỏi đặt ra là liệu châu Âu có sẵn sàng nhìn vào đó và thực sự trở nên độc lập hay không.

Chiến lược An ninh Quốc gia của Tổng thống Trump là một bài kiểm tra sức chịu đựng thực sự. Chính quyền Mỹ tự cho mình quyền đánh giá và điều chỉnh sự phát triển nội bộ của châu Âu. Chính vì Mỹ vẫn coi lục địa này là không thể thiếu về mặt chiến lược, họ càng muốn chi phối các quyết định và diễn biến tại đây. Đây là một bản danh mục các kỳ vọng chính trị, chạm đến chủ quyền của châu Âu.

Tiềm năng xung đột trong tương lai nằm chính ở đây: châu Âu phải trưởng thành, bất chấp các điều kiện của Mỹ. Lục địa này cần tìm thấy sự cân bằng để tự khẳng định mình. Nếu người châu Âu muốn được tôn trọng, họ phải tự quyết định khi nào sẽ đồng hành và khi nào sẽ dựng lên một biển báo dừng dứt khoát, ngay cả khi phải đối mặt với những hậu quả từ Washington.

Châu Âu cần sức mạnh theo điều kiện của riêng mình

Phản ứng lúc này không thể là hoảng loạn hay thụ động. Châu Âu cần phải tăng cường vũ trang. Lục địa này cần nhiều đạn dược hơn, năng lực công nghiệp quốc phòng lớn hơn, và khả năng sẵn sàng chiến đấu quân sự cao hơn.

Châu Âu nên đa dạng hóa các chuỗi cung ứng và năng lượng, không chỉ đối với Trung Quốc mà còn cả với Mỹ. Bởi lẽ, sự tập trung của Tổng thống Trump vào "sự thống trị năng lượng" của Mỹ có thể nhanh chóng trở thành điểm yếu của châu Âu.

Ngoài ra, châu Âu phải củng cố nền dân chủ của mình, không chỉ để chống lại sự can thiệp từ Nga hay Trung Quốc, mà còn từ cả Mỹ. Chiến lược của ông Trump đã biến tình hình chính trị nội bộ của các quốc gia châu Âu thành một yếu tố quan trọng đối với sự bền vững của liên minh xuyên Đại Tây Dương.

Tuy nhiên, quan điểm về cách xử lý tự do ngôn luận và tự do báo chí giữa hai bên ngày càng khác biệt nghiêm trọng. Người châu Âu không được phép nhượng bộ trong vấn đề này, nếu không, chính khái niệm dân chủ ở khắp mọi nơi sẽ bị đe dọa.

Vũ Bình Minh - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Nguồn sử dụng:

• whitehouse.gov: "Chiến lược An ninh Quốc gia của Hoa Kỳ tháng 11 năm 2025" (tiếng Anh)
• bidenwhitehouse.archives.gov: "CHIẾN LƯỢC AN NINH QUỐC GIA THÁNG 10 NĂM 2022" (tiếng Anh)

---