Zelensky: Ngọn lửa tự do của Ukraine và bản "tối hậu thư" 28 điểm gây tranh cãi

Trong thời khắc đất nước đứng trước thử thách nặng nề nhất kể từ ngày giành độc lập, Tổng thống Volodymyr Zelensky xuất hiện trong một thông điệp video gửi toàn dân. Không màu mè, không kịch tính, ông nói bằng giọng khàn và ánh mắt mệt mỏi, nhưng đầy khí phách của một con người đã ba năm rưỡi sống trong lửa đạn, mất đi bạn bè, mất đi nhà cửa, nhưng không đánh mất niềm tin vào tự do.

Tổng thống Volodymyr Zelensky phát biểu trước quốc dân Ukraine vào ngày 21 tháng 11 năm 2025. (Văn phòng Tổng thống Ukraine)

Và chính trong khoảnh khắc đó, Zelensky tuyên bố những câu nói đã lay động hàng triệu người Ukraine:

“Ukraine đang đứng trước một lựa chọn vô cùng khó khăn: hoặc đánh mất phẩm giá, hoặc mạo hiểm đánh mất một đối tác then chốt.

Chúng ta sẽ không để kẻ thù có cớ nói rằng Ukraine không muốn hòa bình… chúng ta sẵn sàng đàm phán, nhưng không bao giờ chấp nhận đầu hàng.

Khi chiến tranh bắt đầu, chúng ta không phản bội Ukraine. Bây giờ cũng vậy.”

Đó không phải là lời của một chính trị gia đang thương lượng quyền lực. Đó là lời thề của một người lính, một người cha, một người Ukraine.

Tình hình ngoại giao phức tạp

Trong khi người dân Ukraine vẫn kiên cường chống lại một cuộc xâm lược tàn bạo, thì tại Washington, một bản "kế hoạch hòa bình" 28 điểm được trình lên, và theo nhiều hãng tin phương Tây, kế hoạch này được soạn thảo "cùng với Moscow", mà Kyiv không hề hay biết. Nhiều nhà quan sát gọi nó bằng cái tên chua chát: "Tối hậu thư ngày tận thế."

Zelensky — Tiếng nói giữa đêm đen

Bài phát biểu của Zelensky không nhằm gây sốc, mà để trấn an một dân tộc đang đối diện với áp lực ngoại giao chưa từng thấy. Ông không chỉ trích ai. Nhưng từng câu từng chữ của ông đều vang lên như một lời phủ nhận với mọi "giải pháp áp đặt":

“Tôi sẽ đưa ra lập luận. Tôi sẽ thuyết phục. Tôi sẽ đề xuất các giải pháp thay thế.”

Song điều ông KHÔNG nói ra, lại là điều cả Ukraine đều hiểu: Có những điều không thể đánh đổi. Phẩm giá. Tự do. Lãnh thổ quốc gia. Và trên hết, không có bất kỳ kế hoạch nào có thể yêu cầu Ukraine từ bỏ chính mình để đổi lấy hòa bình tạm bợ.

"Kế hoạch 28 điểm" – Giữa ngoại giao và áp lực

Minh họa: Maura Kearns/Axios. Ảnh: Getty Images

Nhiều nguồn tin như NBC, Axios, NTV, LIGA… đều đồng loạt công bố các chi tiết gây tranh cãi của bản kế hoạch. Một số điều khoản bị chỉ trích bao gồm:

1. Giới hạn quân đội Ukraine còn 600.000 người: Giới phân tích cho rằng điều này trực tiếp đáp ứng yêu sách của Nga, và khiến Ukraine không còn khả năng phòng thủ trong tương lai.
2. Ukraine phải ghi vào Hiến pháp rằng "không bao giờ gia nhập NATO": Một điểm bị xem là tước quyền tự vệ chiến lược, cũng là yêu cầu mà Moscow đã áp đặt từ năm 2021.
3. Mỹ công nhận Crimea, Donetsk, Luhansk thuộc về Nga "trên thực tế": Đây là phần bị nhiều chuyên gia quốc tế xem là đi ngược Hiến chương Liên Hợp Quốc, vốn cấm sử dụng vũ lực để thay đổi biên giới.
4. Buộc châu Âu đóng thêm 100 tỷ USD để tái thiết Ukraine: Trong khi Nga, bên gây chiến thì không phải chịu trách nhiệm tài chính, mà còn có thể hưởng lợi từ một "quỹ đầu tư chung Mỹ-Nga".
5. Điều 26: miễn trừ trách nhiệm tội ác chiến tranh: Một điều khoản bị cộng đồng luật quốc tế đánh giá là tước đi công lý của các nạn nhân, đi ngược Công ước Geneva và vai trò của Tòa án Hình sự Quốc tế.

Toàn bộ bố cục 28 điều, theo nhiều bình luận gia, giống một bản thương lượng lãnh thổ, chứ không phải một kế hoạch hòa bình dựa trên công lý.

Ukraine — Quốc gia không cúi đầu

Ngày 24 tháng 2 năm 2022, khi tên lửa Nga rơi xuống Kyiv, cả thế giới nghĩ Ukraine sẽ sụp đổ trong 72 giờ. Nhưng Ukraine đứng vững. Khi Kharkiv, Mariupol, Bucha chìm trong bom đạn, hàng triệu người Ukraine vẫn không rời bỏ lá cờ của mình.

Họ hiểu điều mà Zelensky nói trong video: "Đây là một trong những thời điểm khó khăn nhất trong lịch sử chúng ta… nhưng tôi biết rằng tôi không đơn độc. Người Ukraine đoàn kết."

Đó là lý do đến hôm nay, dù đối diện với áp lực từ bên ngoài, dù vũ khí bị trì hoãn, dù bầu trời không được bảo vệ đầy đủ, dù mùa đông tới gần, người Ukraine vẫn không chấp nhận đầu hàng. Không phải vì họ thích chiến tranh. Mà vì họ biết: Đầu hàng đồng nghĩa kết thúc quốc gia. Đầu hàng đồng nghĩa kết thúc tự do.

Trump và "lời giải khó chịu" đối với Ukraine

Nhiều nhà phân tích phương Tây nhận xét rằng kế hoạch 28 điểm: làm suy yếu an ninh châu Âu, giảm sức răn đe đối với các quốc gia xâm lược, biến tài sản Nga bị đóng băng thành lợi nhuận tài chính, xóa trắng trách nhiệm chiến tranh và gây áp lực khổng lồ lên một quốc gia đang bị xâm lược.

Giới ngoại giao châu Âu gọi đó là:

• "Một thỏa thuận đặt lợi ích địa chính trị lên trên công lý."
• "Một đề xuất mà Kyiv khó có thể chấp nhận."
• "Một bản sao tối giản của tối hậu thư Nga năm 2022."

Không phải mọi chi tiết đều được xác minh độc lập. Nhưng sự thật là: Nếu áp dụng đúng những gì được rò rỉ, Ukraine sẽ phải nhượng đất, nhượng an ninh, nhượng chủ quyền để đổi lấy một hòa bình không bảo đảm.

Đó là lý do Zelensky, dù tránh nhắc tên ai, đã nói một câu khiến cả Ukraine hiểu: "Hoặc đánh mất phẩm giá, hoặc chấp nhận rủi ro mất đi một đối tác quan trọng."

Một quốc gia lựa chọn đứng thẳng

Sự lựa chọn của Ukraine chưa bao giờ thay đổi: Hòa bình, nhưng không phải hòa bình bằng sự đầu hàng. Ngoại giao, nhưng không phải ngoại giao trên đôi gối. Zelensky đã từng nói vào năm 2022: "Tự do của chúng ta đáng giá hơn bất kỳ thỏa thuận nào khiến chúng ta đánh mất chính mình." Và hôm nay, thông điệp ấy lại vang lên, mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Không ai biết cuộc chiến sẽ kết thúc thế nào. Nhưng thế giới đã nhìn thấy rõ một điều: Ukraine chưa bao giờ gục ngã trước bom đạn. Và họ chắc chắn không gục ngã trước một bản kế hoạch bất công.

Chiến tranh có thể lấy đi nhà cửa, điện, nước, an ninh… Nhưng không thể lấy đi ý chí của một dân tộc biết mình đang chiến đấu vì điều đúng đắn. Các dân tộc đứng về phía công lý sẽ không bao giờ bị đánh bại. Ukraine cũng như Zelensky, đang chứng minh điều đó mỗi ngày.

Nguyễn Thanh Bình - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---