25 năm cầm quyền: Hệ thống của Putin có thực sự vững chắc?

Putin đã cầm quyền suốt 25 năm và vẫn giữ vị thế vững chắc. Châu Âu lo ngại, phe đối lập gần như biến mất, và một thế hệ trung thành mới tiếp tục nắm quyền. Nhưng liệu có dấu hiệu rạn nứt?

Ngày 26/3/2000, Vladimir Putin lần đầu tiên được bầu làm Tổng thống Nga. Khi đó, ít ai ngờ rằng cựu sĩ quan KGB nhỏ bé, 48 tuổi này sẽ nắm giữ quyền lực lâu dài đến vậy. Sau hai nhiệm kỳ, năm 2008, ông nhường chức tổng thống cho Dmitry Medvedev, nhưng tiếp tục kiểm soát quyền lực từ vị trí Thủ tướng. Đến năm 2012, Putin quay lại Điện Kremlin và siết chặt quyền lực, đàn áp các cuộc biểu tình phản đối. Đây cũng là thời điểm Nga dần hạn chế quyền tự do dân chủ.

Ban đầu, chính quyền Putin duy trì sự ủng hộ của người dân bằng tăng trưởng kinh tế. Nhưng khi nền kinh tế chững lại, chính sách đàn áp thay thế cho sự thịnh vượng. Phe đối lập gần như không còn chỗ đứng, đặc biệt sau cái chết của Alexei Navalny vào năm 2024. Phe đối lập chủ yếu tồn tại trong cảnh lưu vong, yếu ớt và chia rẽ.

Sự đe dọa từ bên ngoài và chính sách đối ngoại mạnh mẽ

Về mặt quân sự, Nga ngày càng có thái độ hung hăng, khiến các nước láng giềng lo ngại có thể sẽ chịu chung số phận với Ukraine. Cơ quan tình báo Đức (BND) cảnh báo rằng đến năm 2030, Nga có thể đủ sức tấn công NATO nhờ vào quá trình tái vũ trang liên tục. Dù các chuyên gia cho rằng mô hình kinh tế chiến tranh của Nga có thể đối mặt với rủi ro, nhưng hiện tại, nhiều tầng lớp người dân Nga vẫn hưởng lợi từ thu nhập cao hơn, bất chấp tình trạng suy giảm dân số. Nhờ quan hệ với các nước như Iran và Trung Quốc, Nga vẫn có đủ nguồn lực để tiếp tục cuộc chiến tiêu hao với Ukraine.

Putin còn sử dụng chiến thuật đe dọa hạt nhân, tung tin giả và phá hoại để làm dấy lên nỗi sợ hãi, khiến Nga trông có vẻ mạnh hơn thực tế. Nhưng sức mạnh lớn nhất của ông ta chính là khai thác điểm yếu của đối thủ.

Lòng trung thành quan trọng hơn năng lực

Hệ thống quyền lực của Putin vận hành dựa trên lòng trung thành hơn là năng lực. Các cơ quan an ninh, đặc biệt là Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB), đóng vai trò xương sống của chính quyền. Dù có nhiều sai lầm trong việc đánh giá tình hình, chẳng hạn như dự đoán sai về Ukraine trước cuộc xâm lược năm 2022, Putin vẫn không có ý định cải tổ hệ thống này. Những quan chức an ninh có trách nhiệm vẫn tiếp tục được thăng chức thay vì bị kỷ luật.

Trong bộ máy chính trị, những thế hệ quan chức mới đang thay thế dần lớp cựu thần của Putin. Thủ tướng Mikhail Mishustin, sinh năm 1966, thuộc thế hệ thứ hai của chính quyền Putin, là một nhà kỹ trị. Trong khi đó, thế hệ thứ ba gồm những gương mặt như Dmitry Patrushev, con trai cựu Giám đốc FSB Nikolai Patrushev, đang giữ chức Phó Thủ tướng phụ trách nông nghiệp.

Một số cái tên được nhắc đến như những ứng viên tiềm năng kế nhiệm Putin, bao gồm Alexei Dyumin, cựu cận vệ của Putin, hiện là Thư ký Hội đồng Nhà nước, hay Sergei Kiriyenko, Phó Chánh Văn phòng Điện Kremlin. Tuy nhiên, Putin chưa bao giờ cho thấy dấu hiệu sẽ chỉ định một người kế nhiệm rõ ràng. Ông duy trì sự kiểm soát bằng cách thu thập những thông tin gây bất lợi để có thể thao túng các quan chức cấp cao khi cần thiết.

Hệ thống quyền lực có thể lung lay?

Một trong những đặc điểm của hệ thống Putin là sự do dự trong việc ra quyết định. Điều này có thể làm chậm trễ phản ứng của chính quyền trước những sự kiện quan trọng. Ví dụ, khi có đề xuất ngừng bắn ở Ukraine, Putin mất nhiều ngày mới đưa ra phản hồi, trong khi các cố vấn liên tục phát biểu trên truyền thông.

Ngoài ra, các sự kiện như vụ binh biến của Yevgeny Prigozhin, vụ tấn công trung tâm thương mại ở Moscow năm 2024 hay vụ bắn nhầm máy bay chở khách ở Grozny cùng năm cho thấy sự thiếu hiệu quả của hệ thống an ninh. Vụ bắn nhầm máy bay của hãng hàng không Azerbaijan đã khiến Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev có cơ hội gây áp lực lên Putin, buộc Nga phải nhượng bộ do Azerbaijan đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối với Iran và né tránh các lệnh trừng phạt.

Nhìn từ bên ngoài, hệ thống Putin có vẻ vững chắc, nhưng không ai biết rõ thực trạng bên trong. Các chế độ độc tài thường trông có vẻ ổn định cho đến khi một sự kiện bất ngờ làm lộ ra những vết nứt và đẩy cả hệ thống vào khủng hoảng.

Thu Phương - Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC 

Theo Tagesschau.de

---