Thế nào là yêu Tổ quốc? Đó không phải là việc phất cao lá cờ, gào thét vang trời, hay liều lĩnh lao xe như những cơn gió cuồng si, mà tự cho mình là đang "cháy hết mình vì Việt Nam".
Tình yêu ấy cũng chẳng nằm ở những lời lẽ đao to búa lớn, mà thật sự hiện hữu trong cách mỗi chúng ta sống sao cho đàng hoàng, làm việc sao cho tử tế, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng thuế, và quan trọng nhất, không để Tổ quốc phải xấu hổ vì sự cẩu thả hay hành động thiếu trách nhiệm của mình.
Tình yêu thiêng liêng và sự tương đồng với gia đình
Tổ quốc thiêng liêng tựa như chính mái ấm gia đình. Bạn sẽ không bao giờ dùng hành động phá hoại căn nhà của mình để chứng minh tình yêu với vợ con. Tương tự, Tổ quốc không cần những màn "lên đồng tập thể" hay những lời hô vang vọng.
Điều Tổ quốc cần là những hành động nhỏ bé nhưng chân thật, một công việc được thực hiện bằng cả tâm huyết, một thái độ sống có trách nhiệm, và một cách đi không làm tổn hại đến vẻ đẹp chung hay lợi ích cộng đồng.
Nói một cách giản dị, Tổ quốc không đòi hỏi chúng ta phải gào lên: “Tự hào quá Việt Nam ơi!”.
Thay vào đó, Tổ quốc mong muốn chúng ta sống sao cho chính bản thân Việt Nam có thể tự hào về mỗi công dân của mình.
Gia đình - Nền tảng của tình yêu Tổ quốc
Gia đình bạn chính là không gian thiêng liêng, là nơi có vợ con bạn, nơi không ai có quyền xâm phạm. Có thể trong cuộc sống vợ chồng, đôi khi có những bất đồng, có những lời trách mắng con cái. Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc tình yêu gia đình bị phai nhạt.
Nếu có bất kỳ kẻ nào đó xâm phạm, ỷ mạnh hiếp yếu, tấn công vào tổ ấm của bạn, bạn sẽ không ngần ngại chiến đấu. Dù có thể yếu thế hơn, bạn vẫn sẽ dùng mọi thứ có trong tay, thậm chí cả bản năng sinh tồn, để bảo vệ gia đình, dù phải đánh đổi cả mạng sống.
Khái niệm gia đình còn mở rộng ra cả những người thân yêu khác như ông bà, cha mẹ, tổ tiên. Điều này thể hiện qua việc bạn luôn thắp nén hương tưởng nhớ trên ban thờ mỗi ngày.
Tổ quốc - Sự mở rộng của gia đình
Tổ quốc cũng mang một ý nghĩa tương tự, là sự mở rộng của gia đình, là cả một dân tộc mà trong đó, bạn và tổ tiên của mình là một phần cấu thành.
Dân tộc ta đã trải qua hàng ngàn năm lịch sử với biết bao công sức xây dựng, chiến đấu, đổ mồ hôi và máu. Có những thời kỳ huy hoàng rực rỡ, nhưng cũng có những giai đoạn tăm tối, đau thương.
Hãy thử tưởng tượng, nếu bạn là công dân của một quốc gia khác, mang dòng máu Việt nhưng lại sống ở nước ngoài, bạn vẫn sẽ cảm thấy đau đớn khi Tổ quốc bị xâm lăng, vẫn cảm thấy phẫn nộ khi người Việt bị sỉ nhục ở bất kỳ đâu. Đó chính là tinh thần, là dòng chảy vô thức của dân tộc được truyền từ ngàn xưa.
Ai có quyền "đồng nhất" Tổ quốc với cá nhân hay vật chất?
Từ những phân tích trên, chúng ta có thể rút ra một quy luật rằng, không ai có quyền đồng nhất khái niệm "Tổ quốc thiêng liêng" với bất kỳ một cá nhân hay một vật chất hữu hạn nào.
Suy rằng, ta không thể kết luận, người nào đó mua cái “bình bịch x” là người yêu nước hay yêu tổ quốc, chỉ vì cái “hãng x” là do người Việt Nam sáng lập, trong khi bản thân cái hãng x đó bán bình bịch cho bạn chỉ nhằm thu… lợi nhuận.
Vì vậy, không thể kết luận ai đó yêu nước chỉ vì họ mua sản phẩm của một thương hiệu "made in Vietnam", khi mục đích chính của doanh nghiệp đó chỉ là kinh doanh và thu lợi nhuận.
Tương tự, việc bạn sử dụng iPhone của Mỹ không có nghĩa là bạn yêu nước Mỹ.
Bạn cũng không thể lấy việc yêu mến một cá nhân nào đó, dù họ có công lao to lớn, để quy kết đó là tình yêu Tổ quốc. Bởi lẽ, dù vĩ đại đến đâu, họ cũng không thể trở thành "Tổ quốc" theo đúng nghĩa đen.
Quan điểm cá nhân khác biệt về một ai đó không làm giảm đi tình yêu Tổ quốc của bạn.
Ngược lại, việc tôn trọng và trân trọng sự khác biệt đó lại chính là thể hiện văn minh và sự trưởng thành trong tư duy.
Chấm dứt những hành động yêu nước hời hợt
Thật phi lý khi một người trong cơn phấn khích nhất thời, ví dụ sau một chiến thắng thể thao, lại phóng xe bạt mạng, phất cờ Tổ quốc và gào lên những lời lẽ tự hào, rồi kết thúc bằng tai nạn giao thông thảm khốc với niềm tin rằng mình đã hy sinh vì Tổ quốc.
Hay hành động đám đông hò reo, tung hô khi chứng kiến đoàn quân diễu binh, trong khi cùng lúc đó lại giẫm nát những luống hoa được chăm sóc tỉ mỉ.
Những hành động này, dù mang danh nghĩa "yêu Tổ quốc", thực chất lại là sự thiếu suy nghĩ và làm tổn thương đến những giá trị đẹp đẽ.
Đừng coi Tổ quốc là thứ gì đó rẻ mạt, chỉ cần vài lời hô hào là đủ.
Nếu "Tổ quốc bốn ngàn năm" có thể cất lời, có lẽ Người sẽ nói: "Đừng yêu ta theo cách đó, đừng làm ta tổn thương thêm nữa, được không?"
Hành động thiết thực thay cho lời nói
Trong gia đình, người cha hoàn thành tốt trách nhiệm của mình đối với vợ con, đó chính là người cha biết yêu gia đình.
Với Tổ quốc cũng vậy. Lao động chân chính, không trộm cắp lừa đảo, và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng thuế chính là cách thể hiện tình yêu Tổ quốc rõ ràng nhất.
Nếu bạn có tài năng, hãy cống hiến để "Tổ quốc có thể tự hào" về bạn, thay vì chỉ hô vang "Tự hào quá ôi tổ quốc!".
Mọi sự hô hào, mọi cơn "lên đồng" tập thể đều không mang lại ý nghĩa thực chất nào cả.
Nhà văn, Nhà biên kịch Đỗ Trí Hùng
Nguyễn Cẩm Chi - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC biên soạn và đặt tiêu đề