Những người gốc Hà Tĩnh mà tôi từng gặp, chưa bao giờ phân biệt họ

Bất kể xuất thân từ đâu, mỗi người đều mang trong mình tiềm năng và giá trị độc đáo. Vì vậy, mỗi khi nghe những lời như “chỉ người vùng này mới làm được việc kia”, tôi không khỏi chán, bởi đó chính là biểu hiện rõ ràng của sự kì thị vùng miền.

Hôm nọ, trên đường ra phi cảng Tân Sơn Nhứt (nay là 'sân bay Tân Sơn Nhất'), anh tài xế Grab bất ngờ hỏi tôi: “Em nghe nói bên Úc họ hạn chế sinh viên từ Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, có đúng không anh?”

Tôi khá bất ngờ với câu hỏi này, nhưng rồi hiểu ra anh đang lo cho con mình, muốn gởi cháu sang Úc du học. Tôi trấn an anh rằng đó chỉ là hạn chế tạm thời, không kéo dài mãi được.

Chỉ có một tiểu bang (Nam Úc) và vài đại học hạn chế thôi (xem bản tin), chứ nước Úc không có chánh sách đó. Úc đang rất cần sinh viên Việt Nam, đặc biệt là khi số sinh viên từ Trung Quốc ngày càng giảm.

Thành thật mà nói, tôi không rõ lắm lí do vì sao một số đại học Úc lại e dè với sinh viên từ 3 tỉnh này. Hỏi người quen trong ngành, họ bảo rằng tỉ lệ vi phạm nhập cư hay lưu trú quá hạn của người từ các tỉnh này có vẻ cao hơn các nơi khác.

Nghe đâu không chỉ Úc, mà Nhựt Bản và Nam Hàn cũng không mấy 'mặn mà' với công dân từ đây. Nếu đúng vậy, liệu có phải nhà chức trách Úc đang theo dõi mối liên hệ giữa vi phạm và xuất thân vùng miền? Nói theo cách nói ở Việt Nam là Úc kì thị vùng miền?

Riêng tôi, kinh nghiệm tương tác với người Hà Tĩnh lại rất tích cực.

Hồi nhỏ ở miệt quê miền Tây, trước năm 1975, ba tôi rất thân với một người Hà Tĩnh mà cả nhà gọi là “Bác Ba Cực”.

hông rõ cơ duyên nào đưa bác vào Nam, nhưng từ những năm 1940, bác đã định cư ở Kiên Giang. Mỗi lần bác bơi xuồng ghé nhà, tiếng cười hào sảng và giọng nói sang sảng của bác làm cả nhà rộn ràng.

Tiếng bác rất khó nghe, tôi chỉ hiểu được vài ba câu, nhưng bác chẳng bận tâm, vẫn nói và cười giòn giã. Tôi từng vài lần đến nhà bác gần huyện Tân Hiệp, giữa đồng ruộng mênh mông.

Bác có lẽ sở hữu nhiều đất, và lần nào ghé, bác cũng tiếp đãi đầy ắp cá tôm bắt ngay từ con sông trước nhà. Cuộc sống ngày xa xưa đó thật đầy đủ, giản dị và ấm áp.

Người Hà Tĩnh thứ hai tôi quen là một học trò.

Nhìn bề ngoài thì ốm yếu, tiếng Anh tàm tạm, lí lịch thì 'trống trơn', nhưng ham học, và kinh nghiệm mách bảo rằng người này sẽ ok. Khi nhận em vào làm nghiên cứu sinh tiến sĩ, tôi không để ý quê quán, chỉ thích cái tánh ham học và sáng dạ.

Trực giác của tôi không sai: em trở thành một trong những nghiên cứu sinh xuất sắc nhứt trong labo. Sau này tôi mới biết em gốc Hà Tĩnh.

À, tôi quên, một biên tập viên sách của tôi ở Việt Nam cũng là một người Hà Tĩnh.

Chị này thì rất sắc sảo, giỏi chữ, và có cách nhìn đời khác với đám đông. Làm việc với chị ấy tôi thấy thoải mái và tin tưởng.

Hà Tĩnh là quê hương của những danh nhân lừng lẫy.

Nguyễn Du, Hải Thượng Lãn Ông, Nguyễn Công Trứ, và cả Hoàng Xuân Hãn, tất cả đều là người Hà Tĩnh. Vậy mà chẳng hiểu sao, ngày nay người Hà Tĩnh, cùng với người Thanh Hóa và Nghệ An, lại bị kì thị ở một số nơi. Thật khó hiểu.

Từ khi nhận Huân chương Australia, tôi có cơ hội giúp nhiều đồng hương định cư tại Úc. Họ đến từ Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc, và cả châu Âu. Có người gốc Hà Tĩnh, nhưng đa số là từ Hà Nội và Sài Gòn.

Có người tôi chưa từng gặp ngoài đời, nhưng chỉ qua lí lịch khoa học và tình cảm dành cho người Việt, tôi cảm nhận được họ là những người Úc cần.

Tôi không quan tâm họ quê ở đâu, và tôi tin nhà chức trách Úc cũng vậy.

Dĩ nhiên, tôi không phải người quyết định ai được định cư, nhưng với Huân chương đó, lời giới thiệu của tôi có chút trọng lượng, giúp tăng cơ hội cho họ. Có những người đã định cư ở Úc mà tôi chưa kịp gặp mặt, nhưng trong lòng tôi vẫn thấy vui.

Tôi nghĩ như vầy: bất kể xuất thân từ đâu, mỗi người đều mang trong mình tiềm năng và giá trị độc đáo. Vì vậy, mỗi khi nghe những lời như “chỉ người vùng này mới làm được việc kia”, tôi không khỏi chán, bởi đó chính là biểu hiện rõ ràng của sự kì thị vùng miền.

Thay vì để định kiến làm lu mờ, hãy mở lòng đón nhận ánh sáng từ tài năng và ý chí của từng cá nhân, chứ không phải từ nơi họ sanh ra.

GS Nguyễn Tuấn - Từ Australia 

---