Bốn kịch bản chiến tranh Ukraina và cái chết lần 2 của Liên Xô

Diễn tiến sắp tới của cuộc chiến tranh ở Ukraina sẽ ra sao ? Các chuyên gia đưa ra bốn giả thiết trên L’Express. Về phía Matxcơva, các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ngày càng giữ khoảng cách xa hơn với một nước Nga không còn « quyền lực mềm », cũng như sức mạnh quân sự để có thể thống trị khu vực.

Pháo binh Ukraina khai hỏa trong một cuộc giao tranh ác liệt với quân Nga gần Bakhmut, ngày 13/04/2023. REUTERS - KAI PFAFFENBACH

Bốn kịch bản cho chiến tranh Ukraina

Về cuộc chiến tranh ở Ukraina, diễn tiến sắp tới sẽ ra sao ? L’Express cho biết các chuyên gia đưa ra bốn giả thiết.

Thứ nhất : Ukraina xuyên thủng được hàng phòng ngự của Nga sau nhiều tuần lễ nỗ lực.

Đối với nhiều nhà quan sát, đây là kịch bản có khả năng diễn ra nhất. Tướng Ben Hodge, cựu chỉ huy lực lượng Mỹ tại châu Âu lưu ý các xe tăng Leopard 2 và các vũ khí hạng nặng khác của phương Tây mà Kiev nhận được từ đầu năm đều lợi hại hơn vũ khí Nga. Hai nơi thuận lợi nhất để tấn công là Donetsk và bờ phía đông Kherson với trở ngại thiên nhiên là sông Dniepr, có thể kể cả Luhansk và Zaporijia. Nhà nghiên cứu Yohann Michel của IISS nhấn mạnh Kiev có thể tiến ở vùng bình nguyên này nhưng chỉ từng bước nhỏ.

Tướng Dominique Trinquand, cựu trưởng phái đoàn Pháp tại Liên Hiệp Quốc nói thêm, cho dù không đến được biển Azov để cắt mặt trận Nga làm đôi, sự đột phá này cho phương Tây thấy vũ khí viện trợ mang lại lợi thế, và giúp lực lượng Ukraina lên tinh thần.

Thứ hai : Mặt trận Nga sụp đổ. Đây là kịch bản mơ ước của Kiev, họ có thể buộc quân Nga phải rút chạy như cuộc tấn công bất ngờ ở Kharkiv hồi tháng Chín, và tiến tới biển Azov. Sẽ là thảm họa cho Nga vì Crimée và các lãnh thổ chiếm đóng ở phía bắc chỉ có thể được tiếp tế thông qua cầu Kertch.

Giáo sư Tomas Ries ở Stockholm cho rằng quân Nga có thể suy sụp, chế độ Kremlin rúng động. Vấn đề là liệu Putin có thể trụ lại được hay không. Tình hình này hoàn toàn thuận lợi cho tổng thống Volodymyr Zelensky với quyết tâm tái chiếm lãnh thổ kể cả Crimée, chiến thắng nằm trong tầm tay.

Thứ ba : Sa lầy, kịch bản này bất lợi cho Ukraina vì theo tướng Nicolas Richoux, cựu chỉ huy lữ đoàn thiết giáp số 7, « không loại trừ khả năng Nga phòng thủ giỏi hơn tấn công ». 

Hơn nữa, sợ bị Kiev phản công, quân Nga đã ra sức xây đắp công sự từ mùa thu, với mìn, « răng rồng » (những trụ bê-tông chống xe tăng), chiến hào khắp các lãnh thổ chiếm đóng. Ông Tomas Ries lo rằng nếu bế tắc, một số nước phương Tây có thể thúc hối đàm phán với Nga, và Putin tìm cách áp đặt điều kiện.

Còn theo tướng Richoux, « mối nguy lớn nhất là biến thành xung đột đóng băng như Donbass năm 2014 », giúp Nga tạm nghỉ để củng cố và vài năm sau đánh tiếp.

Thứ tư : Nga thắng thế. Kịch bản trong mơ của Matxcơva ít có khả năng diễn ra nhất, theo các chuyên gia. Giáo sư Ries khẳng định giả thiết này khó thể thành sự thực trong ngắn hạn.

Nga đã kiệt sức, không đủ quân số để tấn công quy mô, mất ít nhất 1.900 xe tăng nên phải vét kho đưa cả những chiếc T-54 và T-55 già nua ra trận.

Còn nếu Trung Quốc tiếp sức cho Nga ?

Tướng Trinquand bác khả năng này vì thiệt hại kinh tế cho Bắc Kinh rất nặng khi bị phương Tây trừng phạt. Tướng Richoux nhắc lại, từ 9 tháng qua quân Nga vẫn giậm chân tại chỗ ở Bakhmut.

Tại thành phố nhỏ bé có 70.000 dân trước chiến tranh, có hơn 30.000 lính Nga đã bỏ xác hoặc bị thương.

Cái chết lần thứ nhì của Liên Xô

Les Echos cuối tuần phân tích « Putin và cái chết thứ hai của Liên bang Xô viết ». Các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ngày càng giữ khoảng cách xa hơn với một nước Nga không còn « quyền lực mềm » cũng như sức mạnh quân sự để thống trị trong khu vực.

Khi mèo Nga không còn nữa, những chú chuột khiêu vũ !

Ba mươi hai năm sau khi Liên Xô đột tử, người ta lại chứng kiến cơ cấu địa chính trị kế thừa của đế chế này qua đời. Vết rạn từ lịch sử đã trở nên nứt toác, khi cuộc xâm lăng Ukraina cho người dân và chính quyền các nước chư hầu cũ thấy được mặt thật của Putin.

Dù cuộc chiến kết thúc như thế nào đi nữa, Matxcơva đã « mất » hẳn Ukraina. Người dân nước này phải nhiều thế hệ nữa mới có thể tha thứ cho những tội ác của Kremlin. Sẽ không còn có chuyện buôn bán với quốc gia trước kia là đối tác lớn nhất : thương mại song phương đã giảm đi …15 lần kể từ 2014. Và Kiev hy vọng gia nhập NATO, tổ chức đã có mặt 14 quốc gia từng là thành viên Hiệp ước Vacxava.

Không chỉ Ukraina, có đến 85 % người dân Gruzia muốn nước mình là thành viên Liên Hiệp Châu Âu và Liên minh Bắc Đại Tây Dương. Moldova dù hết sức tránh làm phật lòng Matxcơva, nhưng vẫn bị dọa « cùng chung số phận với Kiev », thế nên bỗng chốc Chisinau muốn xin vào NATO. Kremlin chẳng khác một ông chồng đánh vợ rồi ngạc nhiên khi thấy cô ta đòi ly dị.

Còn tại Trung Á, sân sau truyền thống, Matxcơva chừng như nếm mùi « khoảnh khắc Suez » như Anh-Pháp thập niên 50. Mặc dù trong tay vẫn còn những đòn bẩy như dầu khí, hợp đồng vũ khí, điện, viễn thông…nhưng Nga nay phải học cách sống không có chư hầu. Tuy nhiên ông chủ điện Kremlin vẫn cố thủ trong boong-ke của mình, cho rằng Liên Xô sụp đổ là « thảm họa địa chính trị lớn nhất thế kỷ 20 ».

Đài Bắc trước móng vuốt Trung Quốc

Về châu Á, Courrier International dịch bài viết của Financial Times giải thích « Vì sao cần phải giúp Đài Loan ‘thoát khỏi móng vuốt của Bắc Kinh’ ».  Câu hỏi không hề trừu tượng : cuối tuần trước, Bắc Kinh đã tập trận oanh kích và bao vây hòn đảo. Tổng thống Joe Biden đã bốn lần khẳng định sẽ can thiệp nếu Trung Quốc tấn công. Tại sao một nước Mỹ đã chán ngán chiến tranh lại đe dọa sẽ chiến đấu với Trung Quốc, cũng là cường quốc nguyên tử ?

Ở Hoa Kỳ, có những ý kiến chỉ trích ý định này và tại châu Âu, tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng hàm ý là không muốn dính líu vào một cuộc khủng hoảng không phải của mình. Thực tế chẳng có mấy ai chờ đợi các quân đội châu Âu can dự trực tiếp vào một cuộc xung đột vì Đài Loan.

Nhưng thái độ của các chính khách như ông Macron là quan trọng, vì Bắc Kinh sẽ phải cân nhắc cái giá về kinh tế và ngoại giao cho cuộc xâm lăng.

Việt Nam, khách hàng của Nga sẽ quay sang mua vũ khí Mỹ ?

Liên quan đến chuyến thăm Việt Nam của ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, The Diplomat nhận xét Hoa Kỳ muốn nâng cấp quan hệ, nhưng các nhà lãnh đạo Việt Nam tỏ ra thận trọng để đề phòng phản ứng từ Trung Quốc.

Ông Blinken ghé Hà Nội trước khi đến Tokyo dự cuộc họp của nhóm G7, đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của ông kể từ khi tham gia chính quyền Biden. Trong chuyến công du nhân dịp kỷ niệm 10 năm thiết lập « quan hệ đối tác toàn diện », ngoại trưởng Mỹ chính thức động thổ xây dựng khu phức hợp Đại sứ quán Hoa Kỳ trị giá 1,2 tỉ đô la, với thiết kế lấy cảm hứng từ Vịnh Hạ Long.

Trước thực tế quan hệ Mỹ-Việt đã được cải thiện đều đặn trong những năm gần đây, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh, các quan chức Việt Nam có thể cho rằng họ đã được hưởng lợi, vậy tại sao lại chọc giận Trung Quốc ? Nếu nâng cấp quan hệ, đó là do phía Việt Nam thấy rằng lợi ích nhiều hơn cái giá phải trả. Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao tháng trước nói rằng sự thay đổi sẽ diễn ra « vào thời điểm thích hợp ».

Muốn giữ quan hệ bền chặt với phương Tây để làm đối trọng với sức mạnh kinh tế và quân sự của nước láng giềng phương Bắc, Hà Nội duy trì quan hệ với Bắc Kinh đồng thời liên kết với càng nhiều quốc gia khác càng tốt. Dù tranh chấp Biển Đông, đảng cộng sản hai nước có mối quan hệ chính trị lâu dài. Những gì Việt Nam mong đợi từ Hoa Kỳ (quyền tự chủ chiến lược, tăng trưởng kinh tế và duy trì sự cai trị của đảng) khác với những gì Hoa Kỳ mong muốn từ mối quan hệ với Việt Nam (một đối tác trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc).

Dù được mang tên như thế nào đi nữa, quan hệ Mỹ-Việt có thể sẽ tiếp tục phát triển một cách thực chất trong các lĩnh vực đôi bên cùng quan tâm.

Reuters dẫn lời chuyên gia Murray Hiebert, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) cho biết, hai nước có thể tăng cường hợp tác quân sự, kể cả việc Hoa Kỳ cung cấp vũ khí cho Việt Nam thay cho nguồn Nga lâu nay.

Nguồn: RFI

---