Trung Quốc đảm bảo quyền tiếp cận cảng Nga: Putin có nguy cơ mất Vladivostok?

Thương nhân từ Đông Bắc Trung Quốc gần đây đã có thể sử dụng cảng Vladivostok. Thành phố ở Nga từng là của Trung Quốc. Một số hy vọng rằng nó sẽ lại trở thành một phần của Trung Quốc.

Lính thủy đánh bộ Nga tại cảng Vladivostok. © Vitaliy Ankov/Imago

Cho đến nay, nông dân từ tỉnh Cát Lâm phía đông bắc Trung Quốc đã phải làm một chuyến hành trình để vận chuyển hàng hóa của họ đến miền nam đất nước. Gạo, ngũ cốc hoặc ngô phải được vận chuyển hàng trăm km đến cảng Đại Liên ở tỉnh Liêu Ninh lân cận, nơi chúng có thể được chất lên tàu và cuối cùng được vận chuyển đi. 

Tuy nhiên, gần đây đã có một con đường tắt: kể từ đầu tháng 6, hàng hóa từ Cát Lâm cũng có thể được vận chuyển đến miền nam Trung Quốc thông qua cảng Vladivostok. Thành phố của Nga chỉ cách biên giới tỉnh Cát Lâm khoảng 50 km về phía đông, cũng là biên giới quốc gia của Trung Quốc.

Gần đây, nhà kinh tế Xiao Wen đã nói với tờ China Daily của nhà nước rằng vùng đông bắc của Trung Quốc là một trung tâm sản xuất lớn về hàng hóa sản xuất, nguyên liệu thô, ngũ cốc và năng lượng . 

Tuy nhiên, những khó khăn trong việc vận chuyển những hàng hóa này đến miền nam Trung Quốc đã hạn chế tăng trưởng kinh tế trong khu vực cho đến nay. Xiao cho biết việc mở cảng Vladivostok sẽ giải quyết vấn đề này. Một thỏa thuận tương tự với tỉnh Hắc Long Giang, giáp với Cát Lâm ở phía bắc, đã được thực hiện trong vài năm.

Việc mở cảng dường như là một tình huống đôi bên cùng có lợi cho cả hai nước. Nga đã cố gắng trong nhiều năm để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài từ Hàn Quốc và Nhật Bản quan tâm đến cảng Vladivostok, nhưng cho đến nay vẫn chưa có kết quả. Cuộc chiến Ukraine cuối cùng đã phá hủy những nỗ lực này. 

Bây giờ Trung Quốc có thể đầu tư vào những cảng này và các cảng khác của Nga, Bai Ming thuộc Học viện Thương mại Quốc tế và Hợp tác Kinh tế Trung Quốc tại Bắc Kinh nói với China Daily .

Nhiều người ở Trung Quốc tin rằng một phần của Nga thực sự là của Trung Quốc

Tuy nhiên, cùng lúc đó, thỏa thuận về cảng lại làm nổi bật cuộc xung đột kéo dài hàng thế kỷ giữa Trung Quốc và Nga, vốn vẫn đang gây căng thẳng ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. 

Bởi vì nhiều người Trung Quốc tin rằng Vladivostok và các khu vực khác ở miền đông nước Nga thực sự là một phần của Trung Quốc. Liên tục có những lời kêu gọi trên mạng xã hội Trung Quốc xâm chiếm nước láng giềng và lấy lại những vùng đất bị Nga "đánh cắp". Điều này đã được quan sát vào khoảng tháng Tư năm ngoái.

Một tổ chức du lịch Nga đã quảng cáo nét hấp dẫn về ẩm thực của Vladivostok trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc. Bài đăng cho biết , đô thị Thái Bình Dương gần đây đã được bình chọn là một trong những thủ đô sành ăn của đất nước . Hình ảnh trứng cá muối, cá và các sinh vật biển khác sẽ chứng minh điều này. 

Nhưng thay vì kích thích sự thèm ăn của người dùng Weibo, nó lại trút xuống những bình luận khó chịu. "

Hãy trả lại đất cho chúng tôi", một người dùng viết. 

Một người khác yêu cầu: “Họ đã giết đồng bào của tôi và chiếm đóng đất nước của chúng tôi. Người Nga phải bị trừng phạt!” Và một người dùng thứ ba chỉ cần đăng một biểu tượng cảm xúc về con dao.

Yêu sách của Trung Quốc đối với Vladivostok và các khu vực khác ở miền đông nước Nga bắt đầu từ giữa thế kỷ 19 - thời điểm đã khắc sâu vào ký ức lịch sử của Trung Quốc như một kỷ nguyên của sự sỉ nhục. Trung Quốc khi đó là một đế chế và được cai trị bởi triều đại nhà Thanh. Trong khi phương Tây hiện đại hóa nhanh chóng nhờ cuộc Cách mạng Công nghiệp, thì Trung Quốc vẫn lạc hậu. Đế chế nhà Thanh không có gì để chống lại những nỗ lực đế quốc của các cường quốc châu Âu, vốn muốn sử dụng vũ lực để mở cửa cho Trung Quốc giao thương với nước ngoài. Sau hai cuộc Chiến tranh nha phiến (1839-1842 và 1856-1860), Trung Quốc phải nhường những vùng đất rộng lớn, nhất là ở phía đông cho các nước thắng trận. Sa hoàng Nga cũng chiếm các khu vực rộng gấp ba lần ở phía đông bắc của Trung Quốcđức dưới đinh.

Hiệp ước hữu nghị Trung-Nga giải quyết tranh chấp biên giới

Việc chiếm đất được niêm phong trong hai hợp đồng “bất bình đẳng” mà Trung Quốc phải nghiến răng ký kết một cách miễn cưỡng. Ngay cả một thị trấn tỉnh lẻ, mà người Trung Quốc gọi là Haishenwai – “vịnh hải sâm” – cũng đột nhiên là của Nga. 

Các chủ nhân mới đã đặt cho nơi này một cái tên nhằm nhấn mạnh yêu sách quyền lực của họ: "Thống trị phương Đông" - trong tiếng Nga: Vladivostok. Một hậu quả: cực đông bắc của Trung Quốc đột nhiên không còn tiếp cận được với biển. Điều này chỉ thay đổi với việc mở cửa Vladivostok cho các công ty Trung Quốc.

"Thế kỷ sỉ nhục" bắt đầu với Chiến tranh thuốc phiện đã để lại những vết thương sâu trong tâm thức tập thể của người Trung Quốc. Một số trong những vết thương này hiện đã lành, trên hết, sự trở lại của thuộc địa Hồng Kông trước đây của Anh cho Trung Quốc khoảng 25 năm trước là liều thuốc xoa dịu tâm hồn của người dân Trung Quốc. Tuy nhiên, theo quan điểm của nhiều người Trung Quốc, câu hỏi về Nga vẫn còn bỏ ngỏ. 

Chuyên gia về Trung Quốc Una Aleksandra Bērziņa-Čerenkova của Đại học Stradins ở Riga, Latvia, nói với Münchner Merkur vào năm ngoái : “Sẽ thật ngây thơ nếu mong công chúng Trung Quốc quên đi vai trò của Đế quốc Nga trong việc cướp bóc của Trung Quốc .

Trong nhiều thập kỷ, đã có nhiều tranh chấp lặp đi lặp lại về hướng đi chính xác của đường biên giới dài hơn 4.000 km giữa hai nước, thậm chí lên đến đỉnh điểm trong cuộc xung đột quân sự vào năm 1969. 

Tuy nhiên, Bērziņa-Čerenkova chỉ ra rằng ngày nay không còn bất kỳ yêu sách lãnh thổ chính thức nào của Trung Quốc đối với Nga. 

Vào tháng 7 năm 2001, Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đứng đầu nhà nước và đảng của Trung Quốc khi đó, Giang Trạch Dân, đã ký một hiệp ước hữu nghị ở Moscow , trong đó tuyên bố rõ ràng việc từ bỏ bất kỳ yêu sách nào. Tuy nhiên, chỉ hai năm sau, Cục Đo đạc và Bản đồ Nhà nước Trung Quốc quy định rằng trên các bản đồ chính thứcmột số thành phố của Nga phải được gọi bằng tên Trung Quốc - tức là Haishenwai thay vì Vladivostok. Rõ ràng, ngay cả Bắc Kinh cũng không muốn chấp nhận rằng thành phố này là của Nga ngày nay.

Chuyên gia: Yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc ở Nga chưa phải bàn cãi

Chuyên gia an ninh Jan Kallberg tin rằng yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc là điều không thể bàn cãi. Kallberg viết trong một bài báo cho Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA) của Hoa Kỳ: “Đảng Cộng sản Trung Quốc có trí nhớ rất lâu” . Trung Quốc đã nhiều lần lên án người Anh hoặc người Nhật về lịch sử thuộc địa của họ ở Trung Quốc. Vì vậy, có vẻ khó tin rằng Nga ở mọi nơi sẽ nhận được “vé miễn phí”.

Theo Kallberg, Trung Quốc vẫn đang hợp tác với người Nga để thành lập một liên minh chống lại quyền bá chủ toàn cầu của Hoa Kỳ và các nền dân chủ phương Tây khác cũng như để có được dầu và khí đốt giá rẻ từ đế chế khổng lồ của Putin . Tuy nhiên, về dài hạn, Nga đang trên đà suy thoái. Kallberg viết:

“Nếu các xu hướng hiện tại tiếp tục, Trung Quốc có thể mong đợi một ngày nào đó sẽ thấy các lãnh thổ cũ của mình rơi vào tay họ”. "Hiện tại, Vladivostok có thể tiếp tục hoạt động dưới lá cờ Nga, biết rằng một ngày nào đó rất có thể nó sẽ lại trở thành Haishenwai."

Mặt khác, chuyên gia Trung Quốc Bērziņa-Čerenkova không tin rằng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sẽ lợi dụng điểm yếu của Nga. Xét cho cùng, nước này đã tham gia vào đủ các tranh chấp lãnh thổ, ví dụ như ở Biển Đông, nơi Trung Quốc đang tranh chấp với các nước khác trong khu vực về một số đảo và đảo san hô. “Sẽ là một tính toán sai lầm nghiêm trọng nếu mở một mặt trận khác,” cô nói. Tuy nhiên, đồng thời, Trung Quốc cũng đang tự trang bị vũ khí ồ ạt cho mình. Trong năm hiện tại, ngân sách quốc phòng dự kiến ​​sẽ tăng 7,2% lên 225 tỷ đô la Mỹ.

Trung Quốc và Nga: "Những người bạn vững chắc" trong cuộc chiến Ukraine

Các phương tiện truyền thông nhà nước của Bắc Kinh không tiếp nhận yêu cầu của nhiều người dân để lấy lại những khu vực đã từng bị đánh cắp. Tuy nhiên, trên Internet, các cơ quan kiểm duyệt thận trọng của Trung Quốc đôi khi cho phép các cuộc tranh luận sôi nổi về các yêu sách lãnh thổ. 

Có lẽ bởi vì chủ nghĩa dân tộc đi cùng với nó rất phù hợp với môi trường chính trị chung. Đến năm 2049, kỷ niệm 100 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Trung Quốc muốn trở thành một cường quốc ngang hàng với Hoa Kỳ . Những tủi nhục trong quá khứ rồi cũng nên thuộc về quá khứ. Đây là một lý do khác giải thích tại sao bộ máy tuyên truyền của Bắc Kinh tiếp tục thúc đẩy các chiến dịch chống lại các cường quốc thuộc địa cũ như Nhật Bản.

Trong trường hợp của Nga, chủ nghĩa dân tộc viện dẫn của chính phủ Trung Quốc vẫn chưa thể ngã ngũ. Cô ấy có thể buộc phải nhượng bộ trước những yêu cầu đòi lại những vùng lãnh thổ đã mất. Đặc biệt là vì Nga hiện đang cung cấp kế hoạch chi tiết cho việc này, với việc Putin bán cho người dân của mình cuộc tấn công vào Ukraine như một sứ mệnh lịch sử: Theo Putin, dù sao thì Nga cũng chỉ lấy lại những gì thuộc về mình.

 Liệu một ngày nào đó, một quyết định tương tự sẽ được đưa ra ở Bắc Kinh? Nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo đảng Tập Cận Bình vẫn đang nhấn mạnh "tình bạn vững chắc như đá" giữa Trung Quốc và Nga và đang đứng về phía Điện Kremlin, bao gồm cả trong cuộc chiến Ukraine. Bắc Kinh chưa lên án vụ tấn công của Nga; một “sứ mệnh hòa bình” của Trung Quốc gần đây đã thất bại .

“Vladivostok thực tế đã là của Trung Quốc rồi”

Có lẽ có hy vọng ở Bắc KinhVâng, rằng cuộc xung đột với Nga cuối cùng sẽ tự giải quyết. Không phải vì một ngày nào đó Moscow sẽ trả lại các khu vực tranh chấp cho Trung Quốc – mà bởi vì những người Trung Quốc dám nghĩ dám làm đã và đang tạo ra sự thật. 

Các công ty nhà nước của Trung Quốc đang xây dựng các tuyến đường sắt và đường bộ ở miền đông nước Nga hay cho thuê hàng trăm nghìn ha đất ở miền đông Siberia để trồng ngũ cốc và đậu nành cho người dân bên kia biên giới. Người ta ước tính rằng Nga có thể sản xuất lương thực cho thêm 450 triệu người nếu sử dụng hết diện tích đất canh tác của mình. Đó là một tiềm năng to lớn khơi dậy ham muốn ở Trung Quốc. Khoảng 20 phần trăm dân số thế giới sống ở Cộng hòa Nhân dân, nhưng chỉ có chín phần trăm diện tích canh tác của thế giới nằm ở đó.

Hàng trăm ngàn công nhân nhập cư Trung Quốc được cho là đang sống ở phía đông Siberia ngày nay. 

Đồng thời, dân số địa phương đang thu hẹp lại khi ngày càng có nhiều người Nga chuyển đến phía tây mạnh hơn về kinh tế của đất nước. Ở phía đông nước Nga - trên một khu vực chiếm 1/3 diện tích của đế chế khổng lồ - dân số chỉ ngang bằng ở thủ đô Moscow, và con số này đang giảm dần. Để so sánh: Khoảng 32 triệu người sống ở tỉnh Hắc Long Giang biên giới Trung Quốc.

Vladimir Putin, người dường như yếu hơn bao giờ hết sau cuộc đảo chính Wagner thất bại , dường như đang để cho những người láng giềng áp đảo của mình làm theo cách của họ. Tuy nhiên, cuộc chinh phục leo thang này khiến nhiều người ở Nga khó chịu. Cách đây vài năm, nhà báo Alexander Sotnik, nhà phê bình điện Kremlin, đã tổng kết điều mà nhiều đồng bào của ông thầm nghĩ: "Vladivostok thực tế đã là của Trung Quốc."

Phiên bản gốc của bài viết này đã xuất hiện vào tháng 11 năm 2022. Các văn bản đã được cập nhật với những phát triển mới nhất.

---