Đức chuẩn bị ký thỏa thuận trục xuất với Taliban: Bước ngoặt lớn trong chính sách di trú

Trong một diễn biến được đánh giá là bước ngoặt chính trị, chính phủ Đức đang chuẩn bị ký kết một thỏa thuận với chính quyền Taliban nhằm hồi hương công dân Afghanistan. Đây sẽ là lần đầu tiên sau nhiều năm, Berlin tái khởi động các chuyến bay trục xuất quy mô lớn, bao gồm cả việc sử dụng chuyến bay thương mại thường lệ – một tiền lệ gây chú ý trong chính sách di trú của châu Âu.

Một biển báo có nội dung 'Dừng trục xuất về Afghanistan' tại một cuộc biểu tình ở Hamburg vào tháng 2 năm 2017 [Georg Wendt/DPA qua Associated Press]

Đàm phán bí mật tại Qatar

Theo báo Süddeutsche Zeitung (Đức), các cuộc thương lượng đã được tiến hành bí mật tại Doha, Qatar, với vai trò trung gian quan trọng của nước chủ nhà.

Nguồn tin từ Deutsche Welle cũng cho biết, phía Đức dự kiến sẽ cử phái đoàn tới Kabul trong thời gian tới nhằm thúc đẩy và hoàn tất thỏa thuận. Đây là lần hiếm hoi Berlin chấp nhận đối thoại trực tiếp với chính quyền Taliban kể từ sau khi lực lượng này giành quyền kiểm soát Afghanistan vào năm 2021.

Kế hoạch trục xuất quy mô lớn

Theo The Guardian (Anh), chính phủ Đức đặt mục tiêu triển khai các đợt trục xuất bằng nhiều hình thức: vừa thuê máy bay riêng, vừa tận dụng các chuyến bay thương mại.

Cách làm này được cho là nhằm giảm chi phí, đồng thời tạo ra một khuôn mẫu mới cho hoạt động hồi hương không chỉ đối với Afghanistan mà có thể áp dụng với những quốc gia khác trong tương lai.

Tuy nhiên, chi tiết cụ thể về số lượng công dân Afghanistan sẽ bị trục xuất, cũng như thời điểm thực hiện, hiện vẫn chưa được công bố. Chính phủ Đức cho biết cần cân nhắc yếu tố an ninh cũng như khả năng phối hợp thực tế với các cơ quan chức năng tại Kabul.

Ý kiến của các đảng đối lập và giới chính trị

Đảng đối lập Dân chủ xã hội (SPD) và Xanh đã bày tỏ lo ngại về vấn đề nhân quyền khi trục xuất người Afghanistan về nước trong bối cảnh Taliban vẫn vi phạm quyền con người nghiêm trọng.

Họ cảnh báo việc hợp tác với chính quyền Taliban có thể gián tiếp hợp pháp hóa quyền lực của tổ chức này và gây nguy hiểm cho người bị trục xuất, nhất là các nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ, trẻ em, người bất đồng chính kiến hoặc từng làm việc với phương Tây.

Trong khi đó, các chính trị gia bảo thủ thuộc CDU/CSU và chính phủ mới của Thủ tướng Friedrich Merz khẳng định việc kiểm soát dòng di cư và trục xuất tội phạm là một trong những cam kết then chốt của họ nhằm đảm bảo an ninh quốc gia. Bộ trưởng Nội vụ Đức nhấn mạnh cần đàm phán trực tiếp với Taliban, xem đây là giải pháp lâu dài cho chính sách hồi hương công dân Afghanistan phạm pháp.

Phản ứng của các tổ chức nhân quyền

Các tổ chức như Pro Asyl, Kabul Airlift, Refugee Law Clinics đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ kế hoạch này, cho rằng việc trục xuất về Afghanistan là hành động không nhân đạo, có nguy cơ gây nguy hiểm tính mạng người bị trục xuất do tình hình an ninh, nhân quyền và kinh tế tại nước này vẫn bất ổn.

Nhiều tổ chức kêu gọi Đức duy trì chính sách bảo vệ người tị nạn, đặc biệt với các trường hợp dễ bị tổn thương hoặc có nguy cơ bị truy đuổi bởi Taliban

Tác động tới chính sách di trú của Đức

Các chuyên gia di trú tại Berlin nhận định động thái này thể hiện sự thay đổi rõ rệt trong quan điểm của chính phủ Liên bang dưới áp lực chính trị trong nước. Thời gian qua, vấn đề gia tăng số lượng người xin tị nạn, đặc biệt từ Afghanistan, đã trở thành trọng tâm tranh luận gay gắt giữa các đảng phái Đức.

Việc ký kết thỏa thuận với Taliban nhiều khả năng được Đức coi là giải pháp nhằm siết chặt chính sách nhập cư, đồng thời gửi đi tín hiệu cứng rắn tới những người muốn tìm đường vào châu Âu qua lãnh thổ Đức.

Thách thức và tranh cãi

Dù vậy, kế hoạch này không tránh khỏi chỉ trích. Một số tổ chức nhân quyền, được trích dẫn trên báo Tagesspiegel (Đức), cảnh báo việc hồi hương người Afghanistan trong bối cảnh tình hình nhân đạo tại quốc gia này còn bấp bênh có thể vi phạm các cam kết quốc tế về bảo vệ người tị nạn.

Chính phủ Đức vẫn khẳng định sẽ ưu tiên các trường hợp có nguy cơ và xem xét trên cơ sở cá nhân trước khi ra quyết định trục xuất tập thể.

Nguyễn Cẩm Chi - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---