Điều gì xảy ra nếu một ứng cử viên Tổng thống Mỹ bị kết án?

Hiến pháp và luật pháp Hoa Kỳ chỉ có câu trả lời rõ ràng cho một số câu hỏi sẽ phát sinh. Những câu hỏi khác sẽ đưa đất nước vào những vấn đề chưa có tiền lệ.

Kể từ khi Eugene V. Debs vận động tranh cử từ nhà giam hơn một thế kỷ trước, Hoa Kỳ mới trải qua những gì có thể xảy ra bây giờ. Đó là việc một ứng cử viên nổi bật có tiền án trọng tội ra tranh cử tổng thống. Và điều chưa bao giờ xảy ra là ứng cử viên này là người có cơ hội chiến thắng thực sự.

Cựu Tổng thống Donald J. Trump không gặp bất kỳ hạn chế nào trong chiến dịch tranh cử. Mặc dù ông đã bị buộc tội hàng chục trọng tội trong hai vụ án, một liên bang và một ở New York, nhưng chưa biết khi nào các bản án mới được phán quyết (và thi hành). Sẽ còn nhiều điều không chắc chắn, bao gồm cả việc liệu quá trình tố tụng có cản trở chiến dịch tranh cử của ông Trump trong thực tế hay nó chỉ bắt đầu gây tổn hại cho ông ấy trong các cuộc thăm dò, điều chưa từng xảy ra cho đến nay.

Nhưng nếu ông ta bị kết án về bất kỳ trọng tội nào, mọi thứ sẽ trở nên phức tạp hơn — và Hiến pháp cũng như luật pháp Hoa Kỳ chỉ có câu trả lời rõ ràng cho một số câu hỏi sẽ phát sinh.

Những câu hỏi khác sẽ đưa đất nước vào những vấn đề chưa có tiền lệ, trong đó những quyết định quan trọng nằm trong tay các thẩm phán liên bang.

Đây là những gì chúng ta biết và những gì chúng ta không biết.

1. LIỆU TRUMP CÓ THỂ TRANH CỬ NẾU ÔNG TA BỊ KẾT ÁN?

Đây là câu hỏi đơn giản nhất trong các câu. Câu trả lời là có.

Hiến pháp đặt ra rất ít yêu cầu về tư cách đối với các ứng viên tổng thống. Họ phải ít nhất 35 tuổi, là công dân “sinh ra tự nhiên” và đã sống ở Hoa Kỳ ít nhất 14 năm.

Không có giới hạn dựa trên tính cách cá nhân hoặc hồ sơ tội phạm. (Mặc dù một số tiểu bang cấm những kẻ phạm trọng tội tranh cử vào các chức vụ của tiểu bang và địa phương, những luật này không áp dụng cho các chức vụ liên bang.)

2. CHIẾN DỊCH TRANH CỬ CỦA ÔNG ẤY CÓ BỊ HẠN CHẾ KHÔNG?

Nói rõ ràng hơn, một người sẽ rất khó để tranh cử tổng thống từ trong tù. Không có ứng cử viên đảng lớn đã từng làm điều đó. Ông Debs tranh cử vào Đảng Xã hội năm 1920 và nhận được khoảng 3% phiếu bầu.

Nhưng nhân viên trong chiến dịch tranh cử của ông Trump có thể xử lý việc gây quỹ và các hoạt động vận động tranh cử khác khi ông vắng mặt, và rất khó có khả năng ông Trump bị truất quyền có tên trên các lá phiếu.

Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ được đảm bảo các vị trí trong các lá phiếu tổng tuyển cử ở mọi tiểu bang và các đảng này thông báo cho các quan chức bầu cử biết tên của ứng cử viên để điền trên lá phiếu. Về lý thuyết, các tiểu bang có thể cố gắng ngăn cản ông Trump bỏ phiếu bằng cách thông qua luật yêu cầu lý lịch tư pháp trong sạch, nhưng điều này sẽ gây lung lay về mặt pháp lý.

Jessica Levinson, giáo sư chuyên về luật bầu cử tại Trường Luật Loyola, cho biết: “Chúng tôi để các bang ấn định thời gian, địa điểm và cách thức” bầu cử, “nhưng tôi nghĩ cách đọc Hiến pháp tốt nhất của chúng ta là không để tiểu bang thêm vào những yêu cầu thực chất mới.”

Mặc dù quan điểm đó không phổ biến đối với các chuyên gia pháp lý, nhưng nó đã thắng trước tòa vào năm 2019, khi bang California cố gắng đòi các ứng cử viên công bố tờ khai thuế của họ để có tên trên lá phiếu sơ bộ. Một thẩm phán quận liên bang đã chặn quy tắc này, nói rằng nó rất có thể vi hiến. Tòa án Tối cao California cũng nhất trí ngăn chặn nó vì vi phạm hiến pháp tiểu bang và vụ việc chưa bao giờ được đưa ra Tòa án Tối cao Hoa Kỳ.

3. ÔNG ẤY CÓ THỂ BỎ PHIẾU KHÔNG?

Chắc là không.

Ông Trump đã đăng ký bỏ phiếu ở Florida và ông sẽ bị tước quyền bầu cử ở đó nếu bị kết án trọng tội.

Hầu hết những kẻ phạm trọng tội ở Florida đều giành lại quyền bầu cử sau khi mãn hạn tù, bao gồm cả việc tạm tha hoặc quản chế, đồng thời trả tất cả các khoản tiền phạt và lệ phí. Nhưng rất khó có khả năng ông Trump, nếu bị kết tội, sẽ có thời gian mãn hạn tù trước Ngày bầu cử.

Vì ông Trump cũng có một nơi cư trú ở New York, nên ông ấy có thể chuyển nơi đăng ký cử tri của mình ở đó để tận dụng cách tiếp cận dễ dãi hơn của nó: Những kẻ phạm tội ở New York có thể bỏ phiếu trong thời gian tạm tha hoặc quản chế. Tuy nhiên, như ở Florida và hầu hết các tiểu bang khác, họ vẫn bị tước quyền công dân khi ở trong tù.

Vì vậy, nếu ông Trump bị bỏ tù, ông ấy sẽ ở một vị trí đặc biệt, phù hợp để được bầu chọn, nhưng không thích hợp để bỏ phiếu.

4. ĐIỀU GÌ XẢY RA NẾU ÔNG TA THẮNG CỬ TỪ NHÀ TÙ?

Không ai biết.

Erwin Chemerinsky, một chuyên gia luật hiến pháp tại Đại học California, Berkeley, cho biết: “Cho đến nay, chúng ta vẫn còn cách xa bất cứ điều gì đã từng xảy ra. “Chỉ là phỏng đoán thôi.”

Về mặt pháp lý, ông Trump sẽ vẫn đủ điều kiện làm tổng thống ngay cả khi ông bị cầm tù. Hiến pháp không nói gì ngược lại. Giáo sư Levinson nói: “Tôi không nghĩ rằng những người soạn thảo Hiến pháp đã từng nghĩ đến việc chúng ta sẽ rơi vào tình huống này”.

Trên thực tế, việc bầu chọn một tổng thống đang bị giam giữ sẽ tạo ra một cuộc khủng hoảng pháp lý mà gần như chắc chắn sẽ cần phải được tòa án giải quyết.

Trên lý thuyết, ông Trump có thể bị tước quyền hành pháp theo Tu chính án thứ 25, quy định quy trình chuyển giao quyền hạn cho phó tổng thống nếu tổng thống “không thể thực hiện các quyền hạn và nhiệm vụ của mình”. Nhưng điều đó sẽ đòi buộc phó tổng thống và đa số nội các tuyên bố ông Trump không thể hoàn thành nhiệm vụ của mình, một viễn cảnh xa vời vì họ sẽ là những người trung thành do chính ông Trump bổ nhiệm.

Nhiều khả năng, ông Trump có thể kiện để được trả tự do với lý do việc ông bị giam giữ đang ngăn cản ông thực hiện các nghĩa vụ theo hiến pháp với tư cách là tổng thống. Một trường hợp như vậy có thể sẽ tập trung vào sự phân chia quyền lực, với các luật sư của ông Trump lập luận rằng việc giam giữ một tổng thống được bầu hợp pháp trong tù sẽ là hành vi xâm phạm của ngành tư pháp đối với hoạt động của ngành hành pháp.

Ông ta cũng có thể cố gắng ân xá cho bản thân -- hoặc giảm án, giữ nguyên bản án nhưng chấm dứt hạn tù. Một trong hai hành động sẽ là một sự khẳng định bất thường về quyền lực của tổng thống và Tòa án Tối cao sẽ là trọng tài cuối cùng về việc liệu một “sự tự ân xá” có hợp hiến hay không.

Hoặc Tổng thống Biden, trên đường ra khỏi Nhà Trắng, có thể ân xá cho ông Trump trên cơ sở “người dân đã lên tiếng và tôi cần ân xá cho ông ấy để ông ấy có thể điều hành”, Giáo sư Chemerinsky nói.

5. ĐIỀU GÌ SẼ XẢY RA NẾU ÔNG ẤY THẮNG CỬ TRONG KHI VỤ KIỆN VẪN ĐANG ĐƯỢC TIẾN HÀNH?

Một lần nữa, không ai biết. Nhưng một kết quả có thể xảy ra là một tổng chưởng lý do Trump bổ nhiệm sẽ rút lại các cáo buộc và kết thúc vụ kiện.

Bộ Tư pháp không truy tố các tổng thống đương nhiệm theo một chính sách được vạch ra trong một bản ghi nhớ năm 1973, dưới thời Nixon. Chưa bao giờ có lý do để phát triển một chính sách về những việc cần làm với một tổng thống tương lai đã bị kết án. Nhưng lý do cơ bản của việc không kết án các tổng thống đang đương nhiệm -- rằng điều đó sẽ cản trở khả năng thực hiện nhiệm vụ của họ -- cũng được áp dụng trong tình huống giả định này.

Giáo sư Chemerinsky, người không đồng ý với lập luận của bộ, cho biết: “Những lý do tại sao chúng tôi không muốn kết án một tổng thống đương nhiệm cũng là những lý do chúng tôi không muốn truy tố một tổng thống đang đương nhiệm. “Tôi đoán là, nếu việc truy tố Trump vẫn đang tiếp diễn theo một cách nào đó và Trump đắc cử, thì Bộ Tư pháp -- tức là Bộ Tư pháp của Trump -- sẽ nói, 'Chúng tôi đang tuân theo bản ghi nhớ năm 1973.'"

Giống như rất nhiều thứ khác ở đây, điều này sẽ chưa được kiểm chứng về mặt pháp lý và không thể nói Tòa án Tối cao sẽ làm gì nếu câu hỏi được đưa lên đến Tòa.

Trong phán quyết Clinton kiện Jones năm 1997, tòa án đã cho phép tiến hành vụ kiện chống lại Tổng thống Bill Clinton. Nhưng đó là trường hợp dân sự, không phải hình sự, và nó được đệ trình bởi một công dân tư nhân, không phải bởi chính phủ.

Maggie Astor, New York Times

Maggie Astor là một phóng viên đưa tin trực tiếp và tin về chính trị Hoa Kỳ. Cô ấy cũng đã đưa tin về khí hậu, coronavirus và thông tin sai lệch

---