Tiền cược của Trump đặt vào Putin: Lệnh ngừng bắn mong manh nếu thiếu bảo đảm an ninh cho Ukraine

Cuộc gặp dự kiến giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin tại Alaska vào thứ Sáu đang dấy lên nhiều lo ngại ở Ukraine, châu Âu và trong cộng đồng quốc tế ủng hộ Kiev. Không chỉ tương lai của Ukraine và liên minh NATO bị đặt dấu hỏi, mà cả di sản của ông Trump và lợi ích an ninh quốc gia Mỹ cũng đang bị đe dọa.

Những rủi ro khó lường

Các cuộc gặp thượng đỉnh của Tổng thống Mỹ luôn mang lại những lợi ích riêng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt khi các điều khoản thỏa thuận còn chưa rõ ràng.

Trong trường hợp này, sự thay đổi ngoạn mục 180 độ của ông Trump sau nhiều tuần bày tỏ sự thất vọng trước thái độ cứng rắn của ông Putin về lệnh ngừng bắn càng làm gia tăng sự lo ngại. Việc ông Trump để thời hạn áp đặt các lệnh trừng phạt mới vào thứ Sáu trôi qua mà không có hành động cụ thể càng khiến nhiều người đặt câu hỏi.

Hình ảnh cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin.

Thỏa thuận mập mờ và những điều kiện khó chấp nhận

Cho đến nay, chưa rõ điều gì đã khiến ông Trump thay đổi lập trường. Ông đã cử đặc phái viên Steve Witkoff đến gặp ông Putin tại Moskva, và các thông tin mâu thuẫn về một thỏa thuận trao đổi lãnh thổ đã bị rò rỉ.

Theo một số nguồn tin, Nga sẽ ngừng ném bom các thành phố của Ukraine nếu Kiev nhượng lại toàn bộ vùng Donetsk ở miền Đông, bao gồm cả những khu vực mà Nga hiện không kiểm soát.

Ông Putin muốn toàn bộ Donetsk bởi Ukraine đã xây dựng một tuyến phòng thủ quan trọng tại đây từ năm 2014.

Ukraine cũng có thể lấy lại một số vùng đất mà Nga đang chiếm đóng ở miền Đông, nhưng thời điểm và cách thức vẫn chưa rõ ràng.

Sự phản đối của Ukraine và tầm quan trọng của bảo đảm an ninh

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã bác bỏ đề xuất này, điều dễ hiểu khi xét đến những lời hứa suông trước đây của ông Putin. Ông Putin đã ký hai thỏa thuận ngừng bắn Minsk I và Minsk II, nhưng đều vi phạm sau đó.

Chính vì vậy, không ai ở Ukraine tin tưởng ông ta sẽ giữ lời hứa lần này. Ukraine cần sự đảm bảo an ninh từ phương Tây, chứ không phải từ ông Putin, trước khi chấp nhận nhượng bộ lãnh thổ mà Nga đang chiếm đóng.

Vắng mặt Ukraine trong cuộc đàm phán: Một điểm yếu chí mạng?

Một điểm đáng lo ngại khác là cuộc gặp giữa ông Putin và ông Trump diễn ra mà không có đại diện của Ukraine.

Thật khó để hình dung một nền hòa bình bền vững có thể được đàm phán khi vắng mặt ông Zelensky và chính phủ của ông. Tuy nhiên, ông Trump cho biết ông Zelensky sẽ được mời đến cuộc gặp tiếp theo với ông Putin.

Quan điểm lạc quan từ NATO: Thử thách lòng tin của Putin

Một số quan điểm lạc quan cho rằng ông Trump có thể tận dụng cuộc gặp này để thử thách thiện chí của ông Putin.

Tổng thư ký NATO, Mark Rutte, cho biết: “Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng vào thứ Sáu, Tổng thống Trump đang đảm bảo rằng Putin nghiêm túc, và nếu ông ấy không nghiêm túc, mọi chuyện sẽ dừng lại ở đó. Nếu ông ấy nghiêm túc, thì từ thứ Sáu trở đi, tiến trình sẽ tiếp tục. Ukraine sẽ tham gia, châu Âu sẽ tham gia.”

Ông Rutte cũng nhấn mạnh sự phối hợp của Mỹ để các quốc gia “có cùng chung quan điểm”, bao gồm cả việc tiếp tục hỗ trợ vũ khí cho Ukraine.

Mục tiêu của Putin: Đại Nga và lệnh ngừng bắn ngắn hạn

Tuy nhiên, thực tế cho thấy ông Putin không muốn Ukraine thoát khỏi cuộc chiến này với tư cách một quốc gia độc lập, tự do gia nhập Liên minh châu Âu nếu người dân muốn.

Ông ta muốn Ukraine trở thành một phần của khối “Đại Nga”, giống như Belarus. Ông Putin có thể chấp nhận một lệnh ngừng bắn ngắn hạn nếu đạt được điều kiện thuận lợi.

Nhưng một lệnh ngừng bắn thực sự chỉ xảy ra khi ông ta cảm thấy cuộc chiến ở Ukraine đe dọa quyền lực chính trị của mình trong nước.

Áp lực kinh tế và khả năng tự vệ của Ukraine: Chìa khóa cho hòa bình bền vững?

Để đạt được mục tiêu trên, cần tăng cường áp lực kinh tế lên Moskva đồng thời trang bị cho Ukraine khả năng tự vệ. Sự cứng rắn gần đây của ông Trump đối với ông Putin có thể đã thu hút sự chú ý của Nga.

Tuần trước, ông Trump thậm chí còn liều lĩnh khi gây căng thẳng trong quan hệ Mỹ-Ấn để trừng phạt New Delhi vì mua dầu giá rẻ của Nga. Tuy nhiên, ông Trump vẫn chưa sử dụng các biện pháp khác, như trừng phạt Trung Quốc vì mua dầu Nga, hay hợp tác với châu Âu để tịch thu 300 tỷ USD dự trữ của Nga đang ở phương Tây. Một dự luật trừng phạt của Thượng viện đang được chuẩn bị thông qua với đa số phiếu áp đảo ngay khi ông Trump ra lệnh.

Hòa bình thực sự đòi hỏi sự tự do và an ninh cho Ukraine

Ông Trump muốn được biết đến như một người kiến tạo hòa bình, đặc biệt ở Ukraine. Nhưng hòa bình dễ đạt được nếu nhượng bộ những gì kẻ xâm lược muốn. Nếu muốn một nền hòa bình lâu dài, Tổng thống Mỹ cần một giải pháp cho phép Ukraine tự do quyết định tương lai và được đảm bảo an ninh để tự vệ trước nguy cơ ông Putin quay trở lại chiếm thêm lãnh thổ.

Nguyễn Thanh Bình - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC biên dịch

Phân tích chính trị của Wall Street Journal.

---