Những điều cần biết về virus chikungunya giữa lúc dịch lan rộng tại Trung Quốc

Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) vừa ban hành cảnh báo du lịch đối với tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), sau khi địa phương này ghi nhận đợt bùng phát bệnh chikungunya với hơn 7.000 ca mắc kể từ tháng 6.

Công nhân vệ sinh phun thuốc trừ sâu để ngăn chặn sự lây lan của bệnh chikungunya, ngày 3/8/2025 tại Đông Quan, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Ảnh: Getty Images

Trung Quốc đang chứng kiến đợt bùng phát bệnh chikungunya - một bệnh do muỗi lây truyền - lớn nhất kể từ khi virus này được phát hiện lần đầu tiên tại đây vào năm 2008.

Theo giới chức y tế Trung Quốc, nguyên nhân đợt bùng phát này được cho là liên quan đến ngập lụt do mưa mùa gió mùa, tạo điều kiện lý tưởng cho muỗi Aedes sinh sôi.

Bác sĩ Todd Ellerin, Trưởng khoa Truyền nhiễm, Hệ thống Y tế South Shore (Massachusetts, Mỹ) cho rằng, những người tới khu vực bùng phát bệnh “cần tuyệt đối thực hiện các biện pháp phòng ngừa”.

bệnh không mới nhưng vẫn nguy hiểm

Chikungunya được phát hiện từ những năm 1950, do một loại virus có thể lây truyền sang người thông qua muỗi nhiễm bệnh. Hầu hết các trường hợp xảy ra ở châu Phi, châu Á và châu Mỹ. Hiện tại căn bệnh này vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu và được biết đến với khả năng gây ra các đợt bùng phát nhanh chóng và rộng khắp.

Theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh châu Âu, từ đầu năm 2025 đến nay đã có khoảng 240.000 ca mắc trên toàn cầu. Nguy cơ bùng phát vẫn hiện hữu ở những khu vực có khí hậu thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển.

Chikungunya là bệnh do virus chikungunya gây ra, lây truyền sang người thông qua vết muỗi đốt

Triệu chứng và thời gian ủ bệnh

Theo CDC, bệnh thường khởi phát đột ngột với sốt cao, đau khớp dữ dội (nhất là ở bàn tay, cổ tay, mắt cá chân, bàn chân), đau cơ, đau đầu, mệt mỏi và phát ban. Hầu hết bệnh nhân hồi phục trong vòng 7 - 10 ngày mà không cần điều trị đặc hiệu.

Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, bệnh có thể kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm. bệnh nhân bị bệnh nặng thường phải nhập viện vì nguy cơ tổn thương nộ‌i tạn‌g. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết các trường hợp nghiêm trọng và t‌ử von‌g là rất hiếm và chủ yếu xảy ra ở trẻ sơ sinh hoặc người già có bệnh lý nền.

Bác sĩ Ellerin cho biết thời gian ủ bệnh thường dưới một tuần: “Nếu đã hơn một tuần kể từ khi rời khỏi vùng nguy cơ cao, khả năng là bạn đã an toàn”.

Điều trị và phòng ngừa

Hiện chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu cho chikungunya. Việc điều trị tập trung vào giảm triệu chứng như nghỉ ngơi, uống đủ nước, dùng acetaminophen hạ sốt, giảm đau. Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) chỉ được sử dụng khi đã loại trừ sốt xuất huyết - bệnh cũng do muỗi truyền và có triệu chứng tương tự. CDC cho biết t‌ử von‌g do chikungunya là rất hiếm.

bệnh nhân bị nhiễm bệnh phải cách ly trong màn chống muỗi. Ảnh: Getty Images

Về phòng bệnh, ngoài việc tránh muỗi đốt, vaccine là biện pháp chủ động hiệu quả. Tại Mỹ, hiện có hai loại vaccine ngừa chikungunya, bắt đầu phát huy tác dụng sau khoảng hai tuần kể từ khi tiêm một liều duy nhất. CDC khuyến nghị tiêm phòng cho du khách đến vùng có dịch, người ở nước ngoài dài hạn (từ 6 tháng trở lên) và nhân viên phòng thí nghiệm tiếp xúc với virus.

Biến đổi khí hậu và nguy cơ bệnh lan rộng

Các chuyên gia cảnh báo biến đổi khí hậu là yếu tố chính thúc đẩy sự lan rộng của chikungunya. “Nhiệt độ tăng và lượng mưa nhiều hơn đang giúp muỗi Aedes mở rộng phạm vi sang những vùng trước đây không xuất hiện”, bác sĩ Krutika Kuppalli, Đại học Y Texas Southwestern (Mỹ) nhận định.

CDC khuyến cáo người dân và du khách cần nâng cao cảnh giác, đặc biệt trong mùa mưa hoặc khi đến các vùng đang có dịch, để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng. Chiến lược hiệu quả nhất để ngăn chặn sự lây lan của bệnh là tự bảo vệ bản thân khỏi muỗi đốt, chẳng hạn như nên mặc áo dài tay và quần dài, sử dụng thuốc chống muỗi và màn chống muỗi, bác sĩ Todd Ellerin khuyến nghị.

---