Bài học 4.000 tỷ bị lãng quên: Siêu phi trường Long Thành nguy cơ ‘vắng như chùa bà đanh’

Các chuyên gia đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ siêu dự án phi trường Long Thành có thể lặp lại thất bại “vắng khách” của Bến xe Miền Đông mới, một bài học trị giá 4.000 tỷ đồng. Nguyên nhân cốt lõi vẫn là điểm yếu cố hữu: hạ tầng giao thông kết nối thiếu đồng bộ và bất tiện cho hành khách.

Bến xe Miền Đông mới, được đầu tư 4.000 tỷ đồng và là bến xe lớn nhất nước, được kỳ vọng sẽ giải quyết bài toán ùn tắc cho TP.HCM. Tuy nhiên, sau 5 năm hoạt động, công suất khai thác của bến xe này chưa đạt nổi 10%. Vị trí quá xa trung tâm và các dự án giao thông kết nối then chốt như mở rộng xa lộ Hà Nội, cầu vượt, hầm chui đều chậm tiến độ đã biến một công trình hiện đại thành nơi vắng vẻ, khiến nhiều nhà xe phải bỏ bến.

Tình cảnh trớ trêu này đang có nguy cơ tái diễn với phi trường Long Thành, một công trình hạ tầng hàng không có tổng vốn đầu tư lên đến gần 336.630 tỷ đồng. Giai đoạn một dự kiến khai thác từ năm 2026 với công suất 25 triệu lượt khách. Thế nhưng, hệ thống giao thông kết nối từ TP.HCM đến phi trường này vẫn là một dấu hỏi lớn.

Các tuyến đường huyết mạch hiện tại như cao tốc Long Thành – Dầu Giây, quốc lộ 1 và 51 đều đã trong tình trạng quá tải trầm trọng. Trong khi đó, các dự án trọng điểm khác như Vành đai 3, cao tốc Bến Lức – Long Thành vẫn đang thi công. Đáng lo ngại nhất, dự án mở rộng cao tốc Long Thành – Dầu Giây sớm nhất cuối năm 2026 mới có thể hoàn thành, không thể đồng bộ với tiến độ của phi trường.

Ông Lê Trung Tính, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ôtô hành khách TP.HCM, cảnh báo rằng viễn cảnh kẹt xe và bất tiện cho hành khách ở Long Thành là hoàn toàn có thể xảy ra, giống hệt bài học từ Bến xe Miền Đông mới. Ông cho rằng việc chuyển toàn bộ các chuyến bay quốc tế về Long Thành ngay khi phi trường vận hành là bất hợp lý, đi ngược lại tiêu chí đặt sự thuận tiện của hành khách lên hàng đầu.

Đồng quan điểm, Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn nhấn mạnh chỉ khi giao thông kết nối hoàn chỉnh mới nên tính đến việc di dời các chuyến bay quốc tế. Ông chỉ ra rằng, hành khách nối chuyến giữa Long Thành và Tân Sơn Nhất sẽ phải di chuyển qua quãng đường 40 km trong điều kiện hạ tầng chưa đồng bộ, gây tốn kém thời gian và chi phí, làm giảm hiệu quả của cả dự án.

Từ kinh nghiệm của Bến xe Miền Đông mới, các chuyên gia đều chung một nhận định: để phi trường Long Thành phát huy tối đa hiệu quả, yếu tố tiên quyết là hạ tầng giao thông phải được hoàn thành đồng bộ. Nếu không, nguy cơ một siêu dự án hàng nghìn tỷ đồng lặp lại kịch bản “vắng khách” hoặc gây bất tiện lớn cho hành khách là điều khó tránh khỏi.

---