Trẻ học vì sợ sai hay vì ham hiểu biết? Cách cha mẹ giúp con tự tin "dám sai"

Hãy thẳng thắn chia sẻ với con về những tình huống bạn đã từng mắc sai lầm, những cảm giác bối rối hoặc những lần trả lời nhầm lẫn – và quan trọng là cách bạn đã vượt qua những tình huống đó như thế nào.

“Con rất sợ cô hỏi mà trả lời sai.”

“Con làm xong mà không dám nộp – vì sợ sai.”

“Con biết nhưng không dám giơ tay – nhỡ bạn cười thì sao?”

Nếu bạn từng nghe con mình nói những câu như vậy, thì rất có thể con đang rơi vào trạng thái học tập chỉ vì áp lực phải đúng, thay vì vì mong muốn tìm hiểu và khám phá kiến thức.

Điều đáng lo ngại là: càng sợ sai, con càng khó tiếp thu được những điều mới.

Nguyên nhân khiến trẻ sợ sai

Nỗi sợ này có thể bắt nguồn từ những trải nghiệm rất nhỏ nhặt hàng ngày:

– Bị chê bai: “Sao con nghĩ kỳ vậy?”

– Bị người khác chế giễu: “Trời ơi, con không biết cái này sao?”

– Bị đem ra so sánh: “Bạn con làm đúng hết mà con sai tới 3 câu.”

– Bị sửa bài một cách máy móc, không nhận được lời giải thích, chỉ là những dòng “gạch – xóa – viết lại”

Dần dần, trẻ hình thành những niềm tin sai lệch về việc học:

“Học là phải đúng bằng mọi giá. Sai lầm là dấu hiệu của sự thất bại. Tôi càng mắc nhiều lỗi, tôi càng trở nên tệ hơn.”

Trong khi đó, phương pháp giáo dục hiện đại, đặc biệt là ở các nước tiên tiến như Đức, lại nhấn mạnh rằng:

– Học tập là một hành trình trải nghiệm, thử nghiệm, mắc sai lầm và điều chỉnh.

– Dám đối mặt với sai lầm chính là tiền đề để dám học hỏi.

– Một câu trả lời sai, nếu được giáo viên và phụ huynh xử lý một cách khéo léo và mang tính xây dựng, sẽ trở thành cơ hội quý báu để phát triển tư duy phản biện.

Thậm chí, nhiều giáo viên tại Đức còn có cách tiếp cận tích cực với những câu hỏi sai của học sinh, bởi họ xem đó là minh chứng cho thấy trẻ đang thực sự suy nghĩ và không ngại bày tỏ quan điểm của bản thân.

Cha mẹ có thể làm gì để giúp con "dám sai"?

1. Thay đổi phản xạ "chỉnh sửa ngay lập tức"

Khi con làm bài hoặc đưa ra một ý tưởng sai, thay vì vội vàng chỉ ra lỗi sai, hãy thử đặt câu hỏi:

“Con thử giải thích xem tại sao con lại làm như vậy?”

“Nếu có cơ hội làm lại từ đầu, con sẽ thay đổi điều gì trong cách làm của mình?”

Cách tiếp cận này giúp trẻ có cơ hội nhìn nhận lại quá trình của mình, tự phân tích nguyên nhân dẫn đến sai lầm và chủ động tìm cách khắc phục.

2. Chia sẻ những câu chuyện "cha mẹ cũng từng sai"

Khi chứng kiến người lớn cũng mắc sai lầm và vẫn tiến về phía trước, trẻ sẽ nhận ra rằng sai lầm không phải là điều gì đó quá kinh khủng.

3. Khen ngợi nỗ lực, không chỉ kết quả cuối cùng

Thay vì chỉ tập trung vào việc con có làm đúng hay không, hãy dành lời khen cho sự cố gắng và tinh thần dám thử của con:

“Con đã thử một cách tiếp cận rất sáng tạo đấy!”

“Mẹ thực sự thích cách con không ngại phát biểu, ngay cả khi chưa chắc chắn về câu trả lời đúng.”

Những lời động viên này sẽ giúp trẻ dần trở nên mạnh dạn và tự tin hơn mỗi khi phát biểu, viết bài hay trả lời câu hỏi.

4. Tạo một "không gian an toàn để sai" tại nhà

Hãy biến việc mắc lỗi trở thành một phần thú vị của quá trình học tập:

– Tổ chức các trò chơi như “tìm lỗi sai vui vẻ” cùng cả nhà.

– Tổ chức cuộc thi “ai phạm nhiều lỗi sai nhất mà vẫn giữ vững tinh thần không bỏ cuộc”.

– Cùng con ôn lại bài cũ với tâm thế “khám phá những điểm thú vị đã sai” thay vì “soi xét từng lỗi sai một cách khắt khe”.

Nguyễn Cẩm Chi - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---