Ukraine đánh ở Biển Đen, NATO áp sát Bắc Cực: Hải quân Nga kẹt giữa gọng kìm

Một chỉ huy cấp cao của Hà Lan cho rằng, hải quân Nga đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do các cuộc tấn công của Ukraine ở Biển Đen và việc mất đi một cảng quan trọng ở biển Địa Trung Hải.

Lực lượng NATO đã được triển khai đến khu vực Bắc Cực vào tháng 7/2025. Nguồn: Bộ Tư lệnh Hàng hải NATO

Biển Đen dậy sóng, Địa Trung Hải mất chỗ dựa

Trong một cuộc phỏng vấn trên tàu khu trục HNLMS De Ruyter của Hải quân Hà Lan, Chuẩn Đô đốc Arjen Warnaar đồng thời là Tư lệnh Nhóm Hải quân Thường trực 1 của NATO - một trong những lực lượng phản ứng tức thời của liên minh quân sự này cho biết, những sự cố gần đây đã ảnh hưởng rất lớn đến Hải quân Nga từ Địa Trung Hải đến khu vực Bắc Cực. "Tôi nghĩ họ đang bị quá tải", ông Warnaar nhận định.

Thời gian qua, Hải quân Nga đã chịu nhiều áp lực do những hạn chế trong việc đóng tàu, bảo trì và hiện đại hóa các con tàu, những thách thức trong việc tái triển khai và tình trạng quá tải hoạt động. Bên cạnh đó, các cuộc tấn công của Ukraine và việc mất đi một cảng quan trọng ở Syria đã gây thêm sức ép cho họ.

Khi Nga bắt đầu phát động chiến dịch quân sự vào năm 2022, Ukraine thiếu một lực lượng hải quân vững mạnh để đối phó với mối đe dọa. Những nguồn lực ít ỏi mà họ có cũng không duy trì được lâu dài. Ukraine đã đánh chìm một tàu chiến lớn của chính nước này để ngăn chặn Nga chiếm giữ. Nhiều tàu hải quân khác của Kiev cũng bị hư hại hoặc phá hủy hoàn toàn trong quá trình chiến đấu.

Để lấy lại vị thế ở Biển Đen và đáp trả Moscow, Kiev đã phát động một chiến dịch quân sự bất đối xứng sử dụng phương tiện không người lái hải quân được sản xuất trong nước và các cuộc tấn công bằng tên lửa.

Ukraine tuyên bố, các lực lượng nước này đã làm hư hại hoặc phá hủy hàng chục tàu chiến và tàu hải quân của Nga, buộc Moscow phải di dời phần lớn Hạm đội Biển Đen từ trụ sở Sevastopol ở Crimea đến cảng Novorossiysk ở phía bên kia khu vực. Những tổn thất trên cùng việc buộc phải rút lui dưới các cuộc tấn công không ngừng nghỉ của Ukraine đã khiến hạm đội Nga gặp nhiều thách thức lớn. Trong bối cảnh xung đột kéo dài, nhiều phương tiện của hải quân Nga bị hao mòn đáng kể, các tàu cũ kỹ cần được sửa chữa trong khi ngành công nghiệp đóng tàu bị thiếu nguồn lực và khó có khả năng thay thế chúng.

Tình trạng của hải quân Nga trở nên bất lợi hơn vào cuối năm 2024 sau khi lực lượng đối lập Syria chiếm thủ đô Damascus và lật đổ chính quyền Tổng thống as‌sad, nhanh chóng chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài nhiều năm tại quốc gia này. Nga đã hỗ trợ quân sự cho chính quyền as‌sad để được hưởng sự hiện diện đáng kể tại căn cứ hải quân tar‌tus của Syria trên Biển Địa Trung Hải. Tuy nhiên, sự thay đổi chính quyền ở Damascus đã gây ảnh hưởng đến hoạt động tương lai của Moscow tại cảng chiến lược này.

Chuẩn Đô đốc Warnaar lưu ý: “Tôi cho rằng, Hải quân Nga đang chịu nhiều sức ép lớn. Tình hình đối với họ có thể ngày càng nghiêm trọng. Tại khu vực Địa Trung Hải, việc mất một cảng ở đó đồng nghĩa với việc Nga mất đi sự hỗ trợ hậu cần và điều này có thể làm giảm năng lực của họ, đặc biệt là Hạm đội Phương Bắc”.

Đồng tình với đánh giá của ông Warnaar, một quan chức NATO cho rằng, việc mất căn cứ tar‌tus buộc Nga phải rút lực lượng từ các khu vực khác để hỗ trợ các hoạt động ở Địa Trung Hải, gây thêm áp lực cho tàu chiến, tàu ngầm và các hệ thống hỗ trợ của Moscow khi duy trì hoạt động triển khai.

Bên cạnh đó, sự tổn thất của Nga ở Biển Đen do các cuộc tấn công mà Ukraine tiến hành sẽ làm gia tăng thách thức đối với nỗ lực tăng cường sức mạnh quân sự, quan chức này cho biết khi trao đổi với Business Insider về những quan sát của liên minh NATO liên quan đến hải quân Nga. Theo quan chức này, vấn đề của Moscow có thể trở nên trầm trọng hơn khi Moscow muốn ứng phó với sự hiện diện hải quân rộng lớn của NATO trên khắp lục địa châu Âu.

Sức ép tại Bắc Cực

Thách thức đối với Nga ngày càng lớn hơn tại Bắc Cực, nơi biến đổi khí hậu đang mở ra các tuyến đường vận chuyển mới, tạo ra các cơ hội quân sự và kinh tế cho cả đồng minh lẫn đối thủ của NATO.

Tầm quan trọng của khu vực Bắc Cực đã được nêu bật trong thời gian qua trước khi Nhóm Hàng hải Thường trực NATO 1 - do tàu chiến De Ruyter của Hà Lan dẫn đầu đến vùng biển lạnh giá ngoài khơi bờ biển phía bắc Na Uy để tiến hành hoạt động.

Chỉ huy của nhóm hàng hải, Thiếu tá Hải quân Anh Craig Raeburn cho biết: “Sở dĩ NATO quyết định hoạt động ở khu vực này vì đây là điều chúng tôi đã không làm trong một thời gian dài. Chúng tôi muốn triển khai tàu chiến đến Bắc Cực, một mặt là để để theo dõi hoạt động của Nga trong khu vực và mặt khác, muốn"xem họ phản ứng như thế nào khi chúng tôi ở đây".

Theo các quan chức phương Tây, Moscow gần như không phản ứng trước việc triển khai tàu chiến của NATO tại Bắc Cực. Có thời điểm, một máy bay hải quân Nga hoạt động gần nhóm hàng hải này, nhưng không có con tàu nào của Nga xuất hiện để theo dõi hoạt động của NATO, ông Warnaar lưu ý.

Thiếu tá Arlo Abrahamson, phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Hàng hải Đồng minh NATO, cho biết sự hiện diện hàng hải của liên minh trên khắp châu Âu - Đại Tây Dương nhằm mục đích bảo vệ và giữ gìn lợi ích của các nước đồng minh.

"Sự triển khai này cho thấy mạng lưới an ninh vững mạnh của hải quân NATO. Nếu Nga muốn duy trì hoạt động tương tự, họ sẽ phải chịu sức ép lớn đối với khả năng huy động lực lượng. Nga không thể bắt kịp điều đó mà không gây áp lực lên hạm đội của mình", ông Abrahamson nhấn mạnh.

---