Góa phụ thắng kiện, không phải trả lại 20.000 euro lương hưu do lỗi của cơ quan bảo hiểm Đức

Một phụ nữ tại Đức đã nhận được yêu cầu hoàn trả gần 20.000 euro cho cơ quan bảo hiểm hưu trí sau khi cơ quan này phát hiện ra một sai sót trong việc tính toán lương hưu của bà kéo dài hàng thập kỷ. Tuy nhiên, một phán quyết từ tòa án đã bác bỏ yêu cầu này, qua đó củng cố mạnh mẽ quyền lợi của đông đảo người hưu trí trên cả nước.

Đây là một câu chuyện đáng chú ý về sự minh bạch và trách nhiệm của các cơ quan công quyền. Một góa phụ sống bằng lương hưu đã bị cơ quan bảo hiểm hưu trí (DRV) yêu cầu hoàn trả một khoản tiền lớn, với lý do lương hưu tuổi già của bà lẽ ra phải được khấu trừ vào lương hưu góa phụ trong suốt nhiều năm. Thế nhưng, điều bất ngờ là lỗi sai này hoàn toàn thuộc về phía cơ quan chức năng, chứ không phải do người dân.

Sai sót kéo dài hơn một phần tư thế kỷ

Câu chuyện của nguyên đơn bắt đầu từ nhiều thập kỷ trước. Bà bắt đầu nhận lương hưu góa phụ từ năm 1992. Đến năm 1993, bà tiếp tục nộp đơn xin hưởng lương hưu tuổi già và được chấp thuận kể từ tháng 10 cùng năm.

Đáng chú ý, cả hai khoản lương hưu này đều do cùng một cơ quan bảo hiểm chi trả và được gửi vào cùng một tài khoản ngân hàng. Trong các thông báo điều chỉnh lương hưu hàng năm, hai khoản tiền này sau đó còn được gộp chung lại.

Sự việc chỉ được phát hiện vào năm 2021, khi DRV tiến hành rà soát và nhận ra rằng họ đã quên khấu trừ khoản lương hưu tuổi già vào lương hưu góa phụ của người phụ nữ này trong suốt hơn 25 năm.

Dựa trên phát hiện này, cơ quan bảo hiểm đã yêu cầu bà phải trả lại toàn bộ số tiền bị cho là đã nhận "thừa" trong những năm qua, với tổng số tiền lên tới gần 19.600 euro. Đối với người phụ nữ này, việc phải hoàn trả một số tiền lớn như vậy sau khi đã chi tiêu dựa trên niềm tin vào tính chính xác của các thông báo từ cơ quan nhà nước sẽ là một gánh nặng tài chính khổng lồ.

Yêu cầu hoàn trả và lập luận của cơ quan chức năng

Về mặt pháp lý, DRV dựa vào các quy định về việc tính toán thu nhập đối với lương hưu cho người còn sống. Theo đó, các khoản lương hưu riêng – như lương hưu tuổi già – được coi là thu nhập và có thể dẫn đến việc cắt giảm lương hưu góa phụ.

Cơ quan này cho rằng lẽ ra việc khấu trừ phải được áp dụng hồi tố và người phụ nữ đã vi phạm nghĩa vụ thông báo khi không báo cáo riêng việc nhận lương hưu tuổi già cho bộ phận chuyên trách về lương hưu góa phụ.

Yêu cầu hoàn trả bao trùm một khoảng thời gian rất dài cho đến trước năm 2021. Trên thực tế, theo kết quả điều tra của tòa án, khoản khấu trừ hàng tháng nếu được áp dụng đúng cũng chỉ ở mức tương đối nhỏ, dao động từ 43 đến 69 euro. Tuy nhiên, khi cộng dồn qua nhiều năm, con số này đã lên đến gần 20.000 euro.

Phán quyết mang tính bước ngoặt của tòa án

Tòa án xã hội bang Baden-Württemberg đã đưa ra một phán quyết dứt khoát, đứng về phía người dân. Tòa án khẳng định:

Thứ nhất, người phụ nữ không vi phạm bất kỳ nghĩa vụ khai báo nào, bởi bà đã cung cấp đầy đủ thông tin khi nộp đơn và cả hai khoản lương hưu đều do cùng một cơ quan quản lý.

Thứ hai, chính cơ quan bảo hiểm hưu trí DRV đã tự tính toán sai trong suốt hơn 25 năm.

Thứ ba, theo quy định pháp luật, sau thời hạn 10 năm, cơ quan chức năng không có quyền truy thu các khoản chi trả sai, trừ trường hợp có bằng chứng về hành vi gian lận hoặc cố ý làm sai của người nhận. Trong trường hợp này, không có dấu hiệu nào cho thấy điều đó.

Quan trọng nhất, tòa án nhấn mạnh nguyên tắc bảo vệ lòng tin (Vertrauensschutz) của công dân. Người dân có quyền tin tưởng rằng các quyết định và tính toán của cơ quan nhà nước là chính xác.

Phán quyết này (mã số: L 11 R 103/23) không chỉ là một chiến thắng cá nhân mà còn là một án lệ quan trọng cho tất cả những ai đang nhận đồng thời nhiều loại lương hưu, ví dụ như lương hưu cho người còn sống và lương hưu tuổi già của chính mình. Nó cho thấy giới hạn của việc truy thu và khẳng định rằng cơ quan bảo hiểm không thể tùy tiện đòi lại các khoản tiền đã chi trả sai từ nhiều thập kỷ trước.

Phạm Hương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---