Kinh tế Nga suy yếu dưới gánh nặng chiến tranh, Putin tìm kiếm thỏa thuận từ Trump

Nền kinh tế Nga đang ở một bước ngoặt quan trọng. Có thể nói, Điện Kremlin cần các cuộc đàm phán hòa bình tại Alaska với chính quyền Trump vào thứ Sáu này để chấm dứt chiến tranh Ukraine không kém gì Kyiv.

Các chỉ số hỗn hợp trong tháng 6 cho thấy nền kinh tế nói chung dường như tương đối ổn định trong ngắn hạn, nhưng suy thoái có thể đang cận kề. Dù cố gắng che giấu, Moscow không còn có thể che mờ chi phí thực sự của cuộc chiến, vốn là một phần nguyên nhân dẫn đến tình hình hiện tại.

Tình hình kinh tế Nga đối mặt thách thức

Sau cuộc xâm lược Ukraine vào năm 2022, Điện Kremlin ban đầu đã sử dụng chi tiêu ngân sách, các biện pháp phản đối trừng phạt và tăng trưởng tín dụng để thúc đẩy đầu tư. Những biện pháp này phần lớn đã thành công, giúp nền kinh tế tăng trưởng gần 4% trong năm 2023 và 2024.

Tuy nhiên, vào cuối năm 2024, các biện pháp được sử dụng để đảm bảo một nền kinh tế thời chiến đã dẫn đến tình trạng quá nóng kinh tế, tăng trưởng tiền lương và lạm phát tràn lan.

Hiện tại, nền kinh tế đang trải qua giai đoạn suy giảm sau hơn hai năm tăng trưởng vững chắc.

Sự thu hẹp này được thúc đẩy bởi sự sụt giảm hoạt động trong các lĩnh vực khai khoáng, thương mại, bất động sản và giải trí.

Những lĩnh vực này không thể bù đắp được sự tăng trưởng tương ứng trong nông nghiệp, sản xuất và hành chính công. Do đó, Ngân hàng Trung ương Nga dự báo tốc độ tăng trưởng hàng năm vào năm 2025 sẽ ở mức từ 1% đến 2% và gần 1% vào năm 2026.

Bất chấp sự lạc quan của Ngân hàng Trung ương, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) gần đây đã cắt giảm dự báo tăng trưởng GDP của Nga năm 2025 xuống còn 0,9% và 1% vào năm 2026.

Cơ hội gia tăng áp lực lên Nga

Sự chậm lại kinh tế hiện tại của Nga có thể được xem là cơ hội để các nhà hoạch định chính sách tại Hoa Kỳ và Châu Âu gia tăng áp lực lên Nga. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là những nhà hoạch định chính sách này đã đánh giá quá cao sự yếu kém kinh tế của Nga kể từ năm 2022 với kết quả không đáng kể đối với việc quản lý cuộc chiến ở Ukraine.

Alexandra Prokopenko (Carnegie) cho biết chi tiêu cho chiến tranh sẽ đạt gần 172 tỷ đô la vào năm 2025, tương đương khoảng 8% GDP. Hầu hết chi phí này được ẩn trong bảng cân đối kế toán của ngân hàng, buộc các bên cho vay phải cấp các khoản vay lãi suất thấp cho các công ty quốc phòng bất kể lợi nhuận.

Craig Kennedy của Harvard ước tính nợ doanh nghiệp trong lĩnh vực quân sự đã tăng 71%, tương đương 460 tỷ đô la, trong khoảng thời gian từ tháng 7 năm 2022 đến tháng 11 năm 2024. Phần lớn trong số này không minh bạch, với sự giám sát lỏng lẻo đối với các khoản vay xấu cho các nhà thầu quốc phòng.

Tăng trưởng GDP giảm xuống còn 1,1% trong quý 2 năm 2025, so với mức 4% trong năm 2024. Giá dầu giảm xuống còn 55 đô la, so với mức 70 đô la theo dự toán. Thâm hụt tháng 7 đạt 4,9 nghìn tỷ rúp, cao hơn so với thời kỳ COVID. Viện Gaidar cảnh báo Quỹ tài sản quốc gia trị giá 147 tỷ đô la của Nga có thể cạn kiệt vào cuối năm.

Bộ trưởng Tài chính Anton Siluanov cho biết Nga đang trong "cơn bão" khi lãi suất cao, ở mức 21% kể từ tháng 10 năm 2024, gây áp lực lên các ngân hàng nắm giữ các khoản vay chiến tranh lãi suất thấp. Thu nhập lãi ròng của VTB đã giảm 49% so với cùng kỳ năm trước trong nửa đầu năm 2025.

Tác động của đồng Rúp mạnh và giá dầu

Lạm phát thấp hơn sẽ giúp giảm sức mạnh của đồng rúp, vốn đang cản trở thương mại. Sự tăng giá 45% của đồng rúp so với đô la Mỹ kể từ đầu năm đã đưa nó trở thành một trong những đồng tiền hoạt động tốt nhất thế giới. Tuy nhiên, đồng rúp mạnh cũng dẫn đến giá cao hơn cho hàng xuất khẩu của Nga, giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái tính đến tháng 6.

Một bất lợi khác của đồng rúp mạnh là doanh thu năng lượng bằng đô la tạo ra ít rúp hơn cho ngân sách Nga. Do đó, doanh thu dầu khí của Nga đã giảm do các lệnh trừng phạt và giá yếu hơn, giảm 27% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 7. Giá dầu trung bình là 59,8 đô la đối với Brent crude vào tháng 6 năm 2025 so với gần 70 đô la vào tháng 6 năm 2024.

Triển vọng và yêu cầu đàm phán

Mặc dù tình trạng đình trệ kinh tế được dự báo không phải là điều mà Điện Kremlin muốn thảo luận, các biện pháp nhằm giảm lạm phát và thúc đẩy đầu tư kinh doanh lớn hơn sẽ đủ sức thúc đẩy nền kinh tế đang suy yếu, mang lại sự ổn định kinh tế cần thiết để Moscow tiếp tục theo đuổi các mục tiêu của mình ở Ukraine ít nhất là đến năm 2026, nếu điều đó là cần thiết.

Vượt ra ngoài năm 2026, câu hỏi sẽ là liệu nền kinh tế Nga có thể phục hồi theo cách buộc phải có hòa bình ở Ukraine và vẫn đạt được toàn bộ danh sách mục tiêu của mình hay không.

Tại hội nghị thượng đỉnh Alaska, Putin đã yêu cầu Trump dỡ bỏ lệnh trừng phạt để đổi lấy việc Ukraine nhượng lại toàn bộ Donbas và Crimea. Zelenskyy và các nhà lãnh đạo EU đã bác bỏ yêu cầu này.

Trump nói rằng nếu giá dầu giảm thêm 10 đô la, Putin "sẽ ngừng giết người... nền kinh tế của ông ta đang tệ hại". Ông nói với các nhà lãnh đạo EU rằng Putin chỉ đến đây vì mối đe dọa của Hoa Kỳ về các lệnh trừng phạt dầu mỏ thứ cấp và thuế quan đối với việc Ấn Độ mua dầu thô của Nga.

Phạm Hương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Theo Bloomberg / Responsible Statecraft 

---